Je bent negen jaar

Je bent negen jaar, je hebt zomervakantie, en je wil weten wat een wederkerend voornaamwoord is. Wow! Dan moet het wel erg slecht weer zijn. Maar gelukkig is er de Taalprof, die nooit vakantie neemt zoals meester Dirk, en die altijd klaarstaat met zijn uitleg.


Een wederkerend voornaamwoord, tja, wat is dat? Het is in ieder geval een voornaamwoord, dat snap je zelf ook wel. Maar wat is een voornaamwoord? Dat is simpel gezegd: een voornaamwoord, dat is een woord waarvan je de betekenis niet in een woordenboek kunt opzoeken. Kijk maar naar het woordje ik. Wie is ik? Dat hangt er maar vanaf wie het zegt. Dat is met de naam Robbie Williams heel anders. Dat kun je gewoon in Google intikken, en dan krijg je precies te zien wie Robbie Williams is, compleet met foto's en mp3-tjes erbij. Maar als ik in Google ik intik, krijg ik heus geen plaatje van de Taalprof.

Kleine kinderen (niet meer de kinderen van 9 jaar) hebben vaak moeite met die veranderlijke betekenis van voornaamwoorden. Dan zeg je Morgen ben jij jarig, en dan bevestigen ze dat door je zeggen Ja, morgen ben jij jarig. Ze denken dan dat jij een vaste betekenis heeft. Later pas leren ze dat voornaamwoorden juist geen vaste betekenissen hebben.


Voornaamwoorden verwijzen. Naar degene die iets zegt, naar iemand anders in de kamer, naar andere woorden in de zin. Meestal voel je zelf meteen aan hoe die verwijzing zit. Het komt maar heel zelden voor dat je aan iemand moet vragen Zij is aardig? Wie bedoel je met zij?


Wederkerende voornaamwoorden zijn een speciale soort voornaamwoorden. Ze verwijzen, net als andere voornaamwoorden, maar ze verwijzen altijd naar iets wat in dezelfde zin genoemd wordt. Meestal is het wederkerend voornaamwoord zich, of zichzelf, maar als het verwijst naar ik wordt het me(zelf), en als het verwijst naar je wordt het je(zelf), enzovoorts.


Je kunt het zelf goed aanvoelen in een zinnetje als De Taalprof vergist zich nooit. Het woordje zich is hier wederkerend voornaamwoord. De verwijzing "keert" als het ware "weer" naar iets wat al genoemd is (in dit geval De Taalprof). Maar als je De Taalprof vervangt door ik, krijg je ik vergis me nooit. Zo zeg je ook Wij vergissen ons nooit, jullie vergissen je nooit, enzovoorts.


Gelukkig hoef je dit allemaal niet te leren. Dat weet jij vanzelf al, als negenjarige! Het enige wat je moet leren (van meester Dirk, waarschijnlijk) is het herkennen van het wederkerend voornaamwoord, niet hoe je het moet gebruiken.


Zo. En nu weer verder met vakantievieren. Buiten spelen?