Sommige woorden zijn wel heel uitzonderlijk als koppelwerkwoord. Wie mijn uitleg gelezen heeft (en begrepen), zal echter onmiddellijk inzien dat de volgende gevallen wel degelijk als koppelwerkwoord beschouwd moeten worden:
- komen, maar alleen in vrij, gereed, klaar, af, goed komen. In al deze gevallen kun je zeggen: als iets goed komt, dan is het daarna ook goed. komen kun je hier dus zien als een vervanging van worden of raken.
- lopen, maar alleen in verbindingen als leeg lopen, waar het resultaat weer is dat iets leeg is. Merk op dat er een verschil is met bijvoorbeeld goed lopen. Wat goed loopt, is daardoor niet goed, het loopt alleen goed. In deze verbinding is lopen dus geen koppelwerkwoord.
- staan, in bekend staan (eigenlijk hetzelfde als zijn).
- vallen, in dat valt me zwaar (ook een soort zijn)
zitten, in ergens verlegen mee zitten.
Al deze voorbeelden staan in de Algemene Nederlandse Spraakkunst. Maar er zijn er veel meer. Bij sommige uitdrukkingen met voorzetsels zie je ook vaak "gekke" koppelwerkwoorden. Wat denk je bijvoorbeeld van:
goed in elkaar zitten (of steken)
in tweestrijd verkeren (of staan)
aan het schreeuwen slaan
op hol slaan
Sommige zijn misschien heel uitzonderlijk, maar in alle gevallen lijkt er wel degelijk een soort zijn- of worden-betekenis uitgedrukt door het werkwoord.
Hooi ik kwam op jouw site via google.nl ... morgen repetitie nl :( over koppelwerkwoorden. Snap er niets van en ik ga hem zo slecht maken.
BeantwoordenVerwijderenGeen paniek! Lees op deze site het stukje "Er bestaat maar één koppelwerkwoord", dan moet het hartstikke makkelijk zijn (kijk, dat laatste woord is er een, zie je wel?)
BeantwoordenVerwijderenniet genoeg info :?
BeantwoordenVerwijderenLeg eens uit. Wat wilde je weten dan?
BeantwoordenVerwijderenBeste taalprof,
BeantwoordenVerwijderenWat is "gezellig" in de zin "we maken het gezellig"? Ik neig naar een naamwoordelijk deel van het gezegde, maar "maken" zit niet in het rijtje heilige koppelwerkwoorden en "gezellig" heeft geen betrekking op het onderwerp maar op het lijdend voorwerp.
Sterker voorbeeld is misschien nog "we maken haar minister".
Benieuwd naar je analyse.
@Henk: Je gedachte is niet gek, want er zit wel een soort naamwoordelijk verband in de zin, omdat het gezellig zal zijn als je het gezellig gemaakt hebt. Maar dit geval is een voorbeeld van een bepaling van gesteldheid. In de constructie 'iets zus-en-zo maken' is de betekenis dat iets zus-en-zo wordt als een gevolg van wat in het gezegde uitgesproken wordt. Dit geval is vergelijkbaar met 'ik verf het hek groen' of 'ik vind grammatica leuk.'
BeantwoordenVerwijderenOok in de variant 'we maken haar minister' zie je hetzelfde verband: zij wordt minister als gevolg van het feit dat we haar minister maken.
Het naamwoordelijk gezegde, de bepaling van gesteldheid én de bijvoeglijke bepaling delen deze eigenschap: er wordt een predicatief zijn-verband gelegd tussen een zinsdeel en een predicaat. Zie ook de logs op deze site over predicatie en over de bepaling van gesteldheid.
Ik zit met de zin 'Een aapje maakt selfies.' (waarschijnlijk een beetje raar).
BeantwoordenVerwijderenMaar ik zit dus met het probleem; is maken in dit geval een zelfstandig werkwoord of een koppelwerkwoord? Ik zou eerder het laatste zeggen omdat 'maken' niet echt een betekenis heeft...
Misschien begrijp ik niet helemaal wat je bedoelt, maar voor mij is 'een aapje maakt selfies' (in een betekenis dat er selfies gemaakt worden, en wel door een aapje) een zin met zelfstandig werkwoord 'maken.'
VerwijderenBij een koppelwerkwoord gaat het er niet om dat het (bijna) niets betekent, maar dat het een variant is van 'zijn.' Dus tenzij je een betekenis op het oog hebt waarbij een aapje een selfie is (of andersom), is 'maken' een zelfstandig werkwoord.
Zelfstandige werkwoorden kunnen ook heel weinig betekenis hebben. In de taalkunde wordt dan gesproken van 'light verbs' (betekenisarme werkwoorden). Dat zijn typisch werkwoorden als 'doen' of 'maken.' De zin 'een aapje maakt selfies' betekent niet veel meer dan dat een aapje iets doet dat selfies tot gevolg heeft.