zaterdag 11 maart 2006

Wat de zin bij elkaar houdt.



"Zeg, weet jij wat predicatie is?"
"Pree-die-kaat-sie? Nee, zegt me niks. Wat is dat dan?"
"Nou, dat is-"
"O wacht even, dat is zeker weer iets van die grammatica van jou, niet?"
"Ja inderdaad!"
"Ja dat dacht ik wel. Goed, maar wat is het?"
"Predicatie is een van de belangrijkste mechanismen in de taal. Eigenlijk zou je kunnen zeggen dat de zin zo’n beetje bij elkaar wordt gehouden door predicatie"
"Dat is niet mis. Maar waarom weet ik daar dan niets van? Waarom staat dat dan niet in de grammaticaboekjes?"
"In de Nederlandse grammatica spreken ze liever over zegt iets van."
"Wat?"
"Als er twee zinsdelen in een predicatieve relatie staan, dan zegt het ene iets over het andere."
"Maar dat is dan toch veel makkelijker?"
"Hoezo?"
"Nou zegt iets over lijkt me makkelijker dan predicatieve relatie, neem me niet kwalijk!"
"Toch is het verwarrender"
"Leg eens uit?"
"Neem de zin Dikke mensen eten hamburgers, wat zegt dan wat van wat anders?"
"Ehh, laat eens kijken, dikke zegt iets van mensen."
"Okee. Ga verder."
"Eh, eh, help eens even?"
"Zegt hamburgers iets van eten, of eten iets van hamburgers?"
"Eh, ja, eh, nee, misschien, eh, ja jezus ik weet het niet hoor!"
"Zie je wel? Dat is allemaal heel vaag, zegt iets van. Niemand weet goed wat dat betekent."
"Goed. Maar wat is predicatie dan?"
"Een predicaat zegt wel iets over iets of iemand, maar dat is niet zomaar iets. Een predicaat zegt wat iets of iemand is of doet."
"Hee dat komt me bekend voor!"
"Waar ken je dat van dan?"
"Was dat ook niet het verschil tussen naamwoordelijk en werkwoordelijk gezegde? Het naamwoordelijk gezegde is altijd zijn, en het werkwoordelijk gezegde is doen."
"Ja precies!"
"Dus een predicaat is gewoon een werkwoordelijk of naamwoordelijk gezegde?"
"Nou niet precies."
"Hè, doe nou eens niet zo moeilijk! Wat is het verschil dan?"
"Een werkwoordelijk gezegde wordt soms aangevuld, gecompleteerd, met voorwerpen: complementen. Bijvoorbeeld het lijdend voorwerp, het meewerkend voorwerp. Samen vormen ze het predicaat. Het naamwoordelijk gezegde bestáát al uit een koppelwerkwoord en een aanvulling."
"Jaja. Dus in die zin van net, Dikke mensen eten hamburgers is eten hamburgers het predicaat en eten het werkwoordelijk gezegde?"
"Precies!"
"Is dat alles?"
"Nee zeg!"
"Jij wordt nu een beetje irritant, weet je dat? Wat is er dan nog meer?"
"Predicatie is wat het onderwerp met het gezegde (en zijn voorwerpen) verbindt, maar predicatie zit op veel meer plaatsen in de zin."
"Jaja"
"Jij noemde zelf net al de relatie tussen dikke en mensen. Ook dat is predicatie, want dik is wat die mensen zijn."
"Okee, dat zie ik. En verder?"
"Zal ik eens een extreem voorbeeld geven?"
"[zucht] doe maar"
"De dronken rapper liep luid zingend over het podium"
"Dat noem jij extreem?"
"Daar zitten vier predicaties in"
"Vier?"
"Vier. Luid zingend over het podium lopen is wat de dronken rapper doet. Dat is één."
"Die zag ik!"
"Dronken is wat de rapper is. Dat is twee."
"Okee"
"Luid is wat het zingen is. Drie"
"Nou zul je het hebben. En nu?"
"Luid zingen is wat de dronken rapper ook nog doet. Vier"
"Die laatste zag ik niet."
"Geen wonder. Dat is de bepaling van gesteldheid. Maar daar zal ik het een andere keer nog wel eens over hebben."
"Doe dat. Ik moet hier eerst van bijkomen."

4 opmerkingen:

  1. Leuke uitleg! Jammer van het onnodig gebruik van de naam jezus.
    Ik hoop dat dit de enige keer is dat op deze site gevloekt wordt.
    Spreek vrijmoedig over God maar misbruik nooit Zijn naam!

    BeantwoordenVerwijderen
  2. @Joke Martens: ik was mij er niet van bewust dat het gebruik van de naam Jezus in een uitroep van wanhoop als een vloek ervaren kon worden. Er is hier geen sprake van een verwensing of een andere uitspraak met een ongunstige strekking.

    BeantwoordenVerwijderen
  3. op zich leuke manier van uitleggen, maar het is voor mij een beetje onoverzichtelijk als gesprek...

    BeantwoordenVerwijderen
  4. @mattia: ja dat is misschien wel zo. Maar ik probeer meestal verschillende manieren van uitleggen uit. Voor de een werkt de ene manier beter, en voor de ander een andere. Elders op deze site wordt het begrip 'predicatie' nog op verschillende andere manieren besproken (zie bijvoorbeeld de log 'kinderpredicatie')

    BeantwoordenVerwijderen