Slechte taalbeheersing

Het is weer eens zo laat. "Nederlander beheerst taal slecht" kopt het Reformatorisch Dagblad. Daar gaan we eens even lekker voor zitten. Eens kijken wat er nu weer voor tenhemelschreiende staaltjes van taalverloedering worden opgedist.

Maar dat valt tegen.

Ik heb zelden een harkeriger stukje gelezen dan dit. De intro is zo te zien origineel, en voor de rest bestaat het hele artikel uit een aaneenschakeling van alinea's die steeds beginnen met de naam van de geciteerde, een dubbele punt en dan een citaat. C'est tout. Zonder kop of staart, en de citaten staan nog in een willekeurige volgorde ook. Wat moeten we hiermee?

Lees mee hoe het begint:

Woensdag heeft het 18e Groot Dictee der Nederlandse Taal plaats, vandaag voorafgegaan door het kinderdictee. Voor hen of voor hun, hoe zit het ook alweer? Doordat ze de spelling en de grammatica van hun taal niet goed kennen, maken Nederlanders te veel taalfouten.

Van het dictee springen we zonder enige aanleiding naar de vraag hoe het ook al weer zit met voor hen en voor hun, en net als je als lezer denkt, ja hoe zit dat eigenlijk, volgt de deprimerende mededeling dat we de spelling en grammatica van onze taal niet goed kennen. Nou dan zal dat dictee en dat kinderdictee ook wel weer een deceptie worden, denk je dan, en hoe het zit met voor hun en voor hen, daar kom ik vast ook niet achter.

En inderdaad: in de rest van het artikel komt de journalist niet meer aan het woord, dus van hem hoeven we geen nadere toelichting te verwachten. Maar zijn de citaten dan tenminste verhelderend? Nee hoor: Theo de Boer van Van Dale bijvoorbeeld onthult dat "mensen bepaalde regels goed dan wel minder goed toepassen," wat ik persoonlijk nogal positief vind. Beter dan dat de meeste mensen de meeste regels slecht toepassen, zou ik denken, iets wat toch in de titel van het verhaal gesuggereerd wordt.

Ook het citaat van Peter Smulders, van het Genootschap Onze Taal, vergroot alleen maar de verwarring: jongeren worden steeds taalvaardiger, de klassieke taalvaardigheid is niet verbeterd, jongeren zijn slechter dan volwassenen, het gaat erom wat je meekrijgt op school, goed spellen staat onder druk, er is een tegenbeweging, d's en t's gaan vaak fout, en ook werkwoorden als irriteren. Ik citeer het bijna letterlijk. Wat is dit voor een warboel aan van de hak op de tak springende, elkaar tegensprekende uitspraken?

Dan worden Frans Hinskens en Pieter Muysken geciteerd, die in hun artikel op Taalschrift het tegenovergestelde beweren van wat in de titel van dit artikel staat, zo te zien zonder dat de journalist dat in de gaten heeft.

Op dit punt komt Dita Brakel, de eindredacteur van het Reformatorisch Dagblad, het redactielokaal binnenwandelen. Zij merkt op dat de dagelijkse taalfouten ook te maken hebben met het feit dat er tegenwoordig steeds meer wordt gepubliceerd. Dat zal niemand ontkennen, maar wacht, daar ligt ook nog dat rapport Taalpeil van de Taalunie op het bureau. Daar staat in dat een minderheid van de geënqueteerden meer aan grammatica en spelling wil doen. O nee, van de leraren wil net 50 procent meer aan spelling doen, daar maken we dus "maar liefst 50 procent" van. Vinden al die mensen dat de Nederlander zijn taal slecht beheerst? Geen idee, maar het zijn tenminste cijfers, het doet er niet toe hoe ze geïnterpreteerd moeten worden.

Even checken, kennen we een leraar Nederlands die dat kan bevestigen? Willemijn Terlouw is de eerste die de telefoon opneemt. Zij vindt (net als alle anderen) dat het allemaal wel meevalt, en dat haar leerlingen tamelijk succesvol allerlei vormen van taalgebruik kunnen afwisselen. Gelukkig maakt ze ook een opmerking over taalverandering en hoewel dat met de hele zaak niets te maken heeft, vormt het een mooie afsluiting waar de lezer nog even over na kan denken. Hèhè, weer een artikel af.

Is er dan niemand die deze warboel nakijkt? Nog afgezien van de vraag hoe je als journalist kunt wegkomen met dit beschamende knip- en plakwerk, je beledigt je lezers toch als je een artikel met als titel "Nederlander beheerst taal slecht" geheel laat bestaan uit citaten van personen die het tegenovergestelde beweren. Er had beter boven kunnen staan: "Journalist beheerst zijn vak slecht."