Grammatica, wat heb je eraan?

Stel je moet een spreekbeurt houden over je favoriete hobby. Je houdt een gloedvol betoog over de fijne details van het nieuwste computerspel, of je geeft een compleet overzicht van de carrière van je popidool. Je illustreert het allemaal met prachtige foto's, filmpjes en mp3-tjes, en je laat op alle mogelijke manieren blijken wat voor een fantastisch en interessant onderwerp het is. En dan, na afloop, zit er zo'n eigenwijze kneus achter in de klas, die al de hele tijd verveeld achterover leunde (en aan wie je trouwens achteraf altijd al een hekel had), en die vraagt: "Ja, maar wat heb je er eigenlijk aan?" Ja, HALLO!

Als ik in een opstandige bui ben vraag ik ook wel eens of je je dat bij andere vakken ook afvraagt. Wat is het nut van biologie, natuurkunde, wiskunde? Wat heb je aan kennis over het getal van Avogadro of het periodiek systeem van elementen? Word je gelukkiger als je een kwadratische vergelijking kunt oplossen, of is dat een voorwaarde om later een goede baan te krijgen? Ik dacht het allemaal niet. Waarom zou je je dat dan bij grammatica wel afvragen?


Ik denk vaak na over het nut van grammatica. Niet omdat ik betwijfel of het wel zo'n goed idee is om me daar de hele dag mee bezig te houden, maar omdat ik graag vragen van een bevredigend antwoord voorzie. En mijn voorlopige conclusie is dat je eigenlijk zou moeten proberen die vraag zelf vóór te zijn.


Als je iets leuk of interessant vindt, dan vraag je je nooit af of het wel ergens goed voor is. Al die mensen die een concert van Robbie Williams hebben bezocht, hebben het nut van die tijdsbesteding niet van te voren zorgvuldig overwogen. Ook de ware voetballiefhebbers, die in deze maand 96 uren besteden aan het bekijken van wedstrijden (en dat is exclusief de rust, verlenging en alle praatprogramma's eromheen), ook die mensen verklaren jou voor gek als je het nut daarvan ter discussie stelt. "Nut? Rot op man, het is gewoon leuk!"


Het probleem is dus juist dat mensen die naar het nut van grammatica vragen, dit onderwerp om te beginnen al niet leuk of interessant vinden. En dat praat je nooit meer goed. Ook al kun je er miljonair mee worden of levens mee redden (wat nou ook weer niet het geval is), je maakt de grammatica er niet leuker mee. Nut is een twijfelachtig motief. Ik heb eigenlijk het idee dat nut iets is wat altijd achteraf verzonnen wordt door mensen die iets leuk vinden. Een beetje zoals vroeger namen voor computerprogramma's werden bedacht, waar dan achteraf een acroniem bij werd verzonnen.


Daarom probeer ik op dit weblog maar zoveel mogelijk te laten zien hoe leuk en interessant grammatica is. Vind je dat ook, dan heb je dat hele nut niet nodig. Vind je het desondanks niks, probeer dan vooral niet je een of ander nut te laten aanpraten, want dat zal je dan gegarandeerd tegenvallen.


Dat betekent natuurlijk niet dat alles wat je op school niet leuk vindt, geen doel dient (wat iets anders is dan nut hebben). In het hele stelsel van nut, normen en waarden is je algemene ontwikkeling meer een waarde: wil je in een ontwikkelde maatschappij leven dan houdt dat in dat iedereen in meerdere of mindere mate op de hoogte is van de stand van zaken in de menselijke kennis. We weten ongeveer hoe de aarde door de ruimte suist, hoe het bloed in je aderen stroomt, wat de economische wetten zijn en wat een ecologisch evenwicht is. En we weten ook een heleboel van hoe taal in elkaar zit, en hoe taal samenhangt met de manier waarop je denkt en de wereld ziet. De enige manier om daarover te praten is in termen van je grammatica. Daar kun je dus maar beter iets van weten.