Je zou het moeten weten

"Zeg, heb jij een idee wanneer die vergadering begint?"
"Ik zou het niet weten"
"Hè, waarom zeg je dat nou?"
"Wat?"
"Ik zou het niet weten. Waarom zeg je niet gewoon Ik weet het niet?"
"Sja, ik weet het niet, wat is daar mis mee dan?"
"Het klinkt zo, zo, eh, ongeïnteresseerd"
"O?"
"Ja, vind je niet?"
"Hm. Ik heb het anders onlangs nog bij de Taaladviesdienst van Onze Taal nagevraagd"
"O, en wat zeiden die?"

"Die vonden het juist heel beleefd."
"Beleefd?"
"Ja, lees het maar na in het septembernummer, in de rubriek Vraag en Antwoord."
"Nou ja zeg! Maar hoe zit dat dan?"
"Volgens hen is zullen een modaal werkwoord."
"Okee, dat snap ik. Dat staat ook hier en hier."
"Als je zegt ik zou het niet weten, bedoel je dus iets als Ook al zou ik heel erg mijn best voor je doen, dan zou ik het nog niet weten."
"Jaja, dat kan ik wel volgen. Maar waarom denk ik dan dat het ongeïnteresseerdheid uitdrukt?"
"Ik zou het niet weten."
"Kijk, nou doe je het weer! Nou ben je toch niet alleen maar beleefd?"
"De ANS noemt het een onzekerheidsmodaliteit."
"Ja, goed, maar dat verklaart deze kwestie niet. Onzeker heeft niets met ongeïnteresseerd te maken."
"Misschien heb je het gewoon mis met die interpretatie van jou."
"Ja, dat kan natuurlijk ook. Maar wacht eens!"
"Wat?"
"Modaliteit heeft altijd twee kanten"
"Twee kanten?"
"Ja, epistemisch en deontisch."
"Ho, wacht even. Dat zijn twee moeilijke woorden in één zin."
"Als je zegt het moet gebeuren, dan kun je bedoelen het is noodzakelijk dat het gebeurt."
"Ja."
"Dat is epistemisch. Maar je kunt er ook mee bevelen dat iets gebeurt. Dan leg je iemand een verplichting op."
"Jaja."
"Dat is deontisch"
"O. Maar dat is vrij eenvoudig."
"Precies. Epistemisch is, zeg maar, neutraal, zonder dat iemand iets wil, en bij deontisch is er altijd iemand die iets wil, of iemand die macht uitoefent."
"Okee. Maar nou ik zou het niet weten."
"Goed, ik zou het niet weten. Als je dat alleen als onzeker opvat, is dat de epistemische betekenis. Het heeft niets te maken met wat iemand wil."
"Okee."
"Maar combineer je die onzekerheid met wat je wil, dan zeg je met Ik zou het niet weten dus eigenlijk: het is volgens mijn wil onwaarschijnlijk dat ik het weet, met andere woorden: ik ben er niet in geïnteresseerd."
"Jaja. Ik snap het."
"Vandaar dat ik zou het niet weten als beleefd kan worden opgevat, want zekerheid is onbeleefd, dus onzekerheid is beleefder. Maar het kan ook als onbeleefd worden opgevat, omdat het kan worden begrepen als jouw ongeïnteresseerdheid om over het antwoord na te denken."
"Ik zie het. Dat is dus eigenlijk een heel verraderlijke uitdrukking."
"Dat zou ik wel denken!"