Kennis is zilver

Gisteren was de taalprof op de conferentie Het Schoolvak Nederlands, inmiddels omgedoopt tot een nieuwe naam waarvan alleen het slangachtige beeldmerk in het midden zich nog in zijn geheugen heeft vastgezet. Daar hield hij een spectaculaire lezing (althans wat de belangstelling betrof), na afloop waarvan hij aangesproken werd door een aantal jonge Vlaamse onderzoeksters, die kritiek hadden op de formulering van de nieuwe Vlaamse eindtermen voor het grammaticaonderwijs. Daar werd namelijk nadenken over taal centraal gesteld. Dat was niet goed.

De onderzoeksters merkten op dat nadenken toch eigenlijk een middel was om kennis te verwerven, en als zodanig in feite geen eindterm. Het doel was toch zeker kennis?

Ja, daar is iets voor te zeggen. Nadenken is een uitstekende manier om kennis te verwerven. Even afgezien van het feit dat er in de Vlaamse eindtermen wel degelijk allerlei kenniselementen staan, zou je inderdaad kunnen twijfelen of dat nadenken wel een doel op zich is.

Uiteindelijk is het natuurlijk een academisch probleem, want kennis en nadenken moeten hand in hand gaan. Je kunt niet goed nadenken als je geen kennis hebt waarover (of beter: waarmee) je kunt nadenken, en je hebt niks aan kennis als je er niet mee kunt nadenken. Kennis en nadenken is de Siamese tweeling van het onderwijs.

Maar moet de een niet toch tot einddoel worden verheven en de ander tot middel? Tja, van mij hoeft het niet, maar als je me het mes op de keel zet, zou ik toch kiezen voor nadenken als einddoel. Immers, als je aan het einde van je schooltijd kunt nadenken heb je een krachtige vaardigheid tot je beschikking waarmee je op latere leeftijd nog kennis kunt verwerven. Als je alleen maar kennis hebt en niet goed kunt nadenken ben je altijd afhankelijk van het kennisaanbod dat je toevallig tegenkomt. Doe mij maar nadenken dan. De taalprof zou graag op een tegeltje willen branden: Kennis is zilver, nadenken is goud.