Voor de liefhebbers

De taalprof jaagt weer eens de taalliefhebbers tegen zich in het harnas. Nou ja, de taalliefhebbers, in ieder geval de liefhebbers van de regel dat je waarvan niet zou mogen gebruiken voor personen. Veel mensen blijken te willen vasthouden aan de "oude schoolregel" (zoals de Schrijfwijzer hem noemt), dat je moet zeggen de vrouw van wie ik hou en niet de vrouw waarvan ik hou (en al helemaal niet de vrouw waar ik van hou, maar dat is weer een andere schoolregel).


Het is een van de "eeuwige kwesties", waarover al eeuwen gebakkeleid wordt. Ook de taalprof heeft het er al eerder over gehad, zelfs een tweede keer, met bijna desastreuze gevolgen. Maar afgelopen dagen was het weer raak.

Misschien was het een beetje onbezonnen dat de taalprof in een discussie over wiens, wier en van wie een beetje laconiek opmerkte dat zijn voorkeur uitging naar waarvan. In plaats van de man of vrouw wiens naam ik ken of de man of vrouw van wie ik de naam ken kon je volgens hem beter zeggen de man of vrouw waarvan ik de naam ken.


Zo'n opmerking wordt de taalprof niet in dank afgenomen. De meest vriendelijke reactie was nog dat het "een nuttig onderscheid" was dat daarom gehandhaafd diende te worden. Maar verder viel de taalprof toch voor menigeen door de mand als "amateur" of "zeker geen neerlandicus" (wat voor sommige mensen juist als een compliment zou gelden). De taalprof zou toch moeten weten dat je met waarvan niet naar personen kunt verwijzen!


De mooiste reactie vond ik deze. Ik citeer hem niet om hem belachelijk te maken, maar omdat hij zo prachtig de kwestie illustreert: Overigens blijkt 'Taalprof' nu toch ook een amateur te zijn... 'Waarvan' wordt gebruikt voor zaken, niet voor personen. Daarvoor geldt nog steeds 'van wie' of, zoals gezegd 'wiens' of 'wier'.


Mooi hè? Waarvan gebruik je niet voor personen. Daarvoor gebruik je iets anders. Amper een zin later doe je met daarvoor wat je voor waarvan afkeurt.


Ik vind het trouwens wel een problematische regel hoor, zelfs als ik me eraan zou willen houden. Mag je zeggen Het publiek waarvoor ik schrijf? Dat zijn toch personen? Of mag je naar groepen personen ineens wel verwijzen met een voornaamwoordelijk bijwoord? Dus ook het volk waarover zij heerste, de menigte waaruit een gejoel opklonk? Mag dat wel? Dan moet die regel eigenlijk wel scherper geformuleerd worden.


En als dat mag, mag je dan wel het voornaamwoordelijk bijwoord gebruiken bij een aantal personen waarover ik het heb? Volgens sommigen is een aantal de kern van de woordgroep. Is dat aantal nog een persoon? Wie het weet mag het zeggen.


En als dát dan mag, als je met een voornaamwoordelijk bijwoord naar een aantal personen mag verwijzen, mag je dan ook met zo'n voornaamwoordelijk bijwoord naar een meervoud verwijzen als je dat meervoud bedoelt als een groep? Dus Drie personen waarvan ik er een ben? Ik vraag het maar.


Wie die schoolregel serieus neemt, zou er wel voor moeten pleiten dat hij dan eindelijk eens ondubbelzinnig geformuleerd werd. Want als je er goed over nadenkt rammelt hij aan alle kanten.