zaterdag 17 juli 2010

Grammaticaloze Vakantiepuzzel #1

In een oud computerbestand vond de taalprof twee aantekeningen die hij in de vakantie van 2007 ooit uitgewerkt had. Nooit gepubliceerd, want het ging nu eenmaal niet over grammatica, maar het ging natuurlijk wel over taal. Nu, drie jaar later, valt een klein berichtje over spelling tussen al die duizenden stukjes en discussies over grammatica niet meer zo op.

De eerste aantekening gaat over The World's Least Helpful Phonetic Alphabet, van de Amerikaanse advocaat Jerry V. Haines. Je moet er een beetje voor in een melige stemming zijn, en het heeft een wat flodderig karakter, maar het gaat om de gesproken uitbreidingen die je vaak geeft als je afzonderlijke letters spelt (het spellingalfabet). Iets als de A van Anton, of de B van Bernard. Daar zijn zelfs officiële alfabetten voor, vooral uit domeinen waar goed spellen van levensbelang is (die bestaan ook!).

Haines steekt daar de draak mee, en is op zoek naar de meest verwarrende varianten. Zo zijn er woorden die wel de beginletter hebben van de letter die je spelt, maar die in hun geheel als een andere letter klinken. Als je in het Engels spelt The Y as in You, dan geef je daarmee verwarrende informatie, want you begint wel met een y, maar klinkt zelf als de Engelse u. Hetzelfde met The C as in Cue, of The W as in Why.

Een andere verwarring ontstaat in gevallen als The K as in Knees, waar het woord Knees makkelijk
verward kan worden met Niece (dat spreek je wel niet precies hetzelfde uit, maar het lijkt er verwarrend veel op). Bovendien hoor je in Knees geen K.

Kan dat ook voor het Nederlands? Welja. Verwarring kan in alle talen. Dat is een van die universalia die niet door Evans & Levinson weerlegd zijn. De taalprof doet een oprechte poging om ook de chaos in het Nederlandse spellingalfabet te vergroten. Een bron van verwarring die in het Engelse alfabet ontbreekt is een geval als De T van Thee, waar weinig nieuwe informatie in zit als je het uitspreekt. Want de uitspraak van de letter T is hetzelfde als die van het woord Thee.

Aanvullingen zijn welkom:

  • De A van (de) Aa (of Aesculaap)
  • De B van Beê
  • De C van C-niveau (of van Criticus, of van het Amsterdamse Zee)
  • De D van Dee (ik dee niks)
  • De E van (de) Ee (of Eau de Cologne)
  • De F van Filips
  • De G van Gianni (of Groom)
  • De H van Ha!
  • De I van (het) IJ (of IJs, of Iota)
  • De J van Jeetje
  • De K van Ka (of Knock-out)
  • De L van elpee
  • De M van MS
  • De N van NN
  • De O van Ooh (of oecumene)
  • De P van Pee
  • De Q van Queue (keu)
  • De R van R&D
  • De S van svp
  • De T van Thee
  • De U van U
  • De V van Vee
  • De W van Wrat
  • De X van X-benen (of XTC)
  • De Y van Yippie
  • De Z van Zet (of Zee-niveau, zie C)
  • 3 opmerkingen:

    1. Dit doet me denken aan een sketch van Freek de Jonge waarin hij, via veel omwegen, de naam Meppelerbroek spelt als:
      de M van Meppelerbroek
      de E van gelie
      de P van de A
      de P van in hebben (er de Pee in hebben)
      de E van gelie
      de L van fallussymbool
      de E van gelie
      de R van de Vries (peter R. de vries)
      Het is niet hetzelfde, het benadert het probleem namelijk van de andere kant: Hoe zorg je ervoor dat de letter begrepen wordt, zonder 'm te zeggen.

      BeantwoordenVerwijderen
    2. Ik mis bij het nutteloze eigenlijk de variant waar voor twee mogelijke slecht onderscheidbare letters het woord beide bestaat, bijvoorbeeld: "de ? van ?eer" helpt je niet om het onderscheid tussen "B", "D" en eventueel "P", "T", "V" en "W" duidelijker te maken dan die is zonder het woord. Een andere nutteloos spellingsalfabet zou kunnen bestaan uit zo min mogelijk van dit soort combinaties.
      Bij "phonetisch alfabet" dacht ik overigens eerst aan een serie karakters die phonemen weergeven, niet aan het "telefoonalfabet".

      BeantwoordenVerwijderen
    3. Ik begrijp de (nutteloosheid van de) F van Filips niet. Wordt er soms gedoeld op mogelijke verwarring met Philips?

      BeantwoordenVerwijderen