Opmerkelijk bericht bij het taalnieuws van Onze Taal vandaag: Lezen van papier gaat vooralsnog sneller dan lezen met iPad of Kindle. Dat is al opmerkelijk vanwege dat lezen van en lezen met, maar het gaat me even om de inhoud. Hoe zit dat?
Het bericht verwijst naar een website radiovisie.nl, waarop een artikel staat over een onderzoek dat uitgevoerd is door Jakob Nielsen (een bekend onderzoeksbureau voor gebruikersvriendelijkheidsonderzoek). Uit dat onderzoek zou blijken dat de leessnelheid met 6,2% afneemt bij de iPad en met 10,7% bij de Kindle. Er is ook gekeken naar tevredenheid, en die loopt juist op. Een papieren boek krijgt 5,6 op een schaal van 7, de Kindle 5,7 en de iPad 5,8.
Goed zo, zou je zeggen. Mensen lezen graag, en vinden het jammer als het te snel gaat. Maar wat staat er dan aan het einde van het artikel? Maar je kan je wel afvragen of universiteiten en bedrijven geneigd zullen zijn documentatie op e-readers of tabletten te verschaffen, wetende dat zij met een productiviteitsverlies van 6 tot 10% rekeningmoeten houden... Wat is dat voor een rare toevoeging? Bij mijn weten wordt het op universiteiten niet zozeer gewaardeerd dat je snel leest, maar dat je beter leest. En dat is meestal langzamer. Ook in bedrijven lijkt mij het afraffelen van belangrijke documenten eerder contraproductief. Van wie is die toevoeging? Komt die van Jakob Nielsen?
Het bericht op radiovisie.eu verwijst netjes naar een bron op www.netties.be. Daar staat een artikeltje dat eindigt op exact dezelfde zin. Maar gelukkig, hier ook weer een verwijzing naar de bron, ditmaal een Engelstalig artikeltje op mashable.com. Hier staat het wel even iets anders: As Nielsen notes, the satisfaction ratings on the survey are promising for the future of e-readers and tablet devices. However, I can see universities and businesses taking less kindly to e-readers if further studies prove that they handicap reading speed. Hieruit blijkt dat de toevoeging uit de duim van de journaliste komt. Maar er wordt ook het voorbehoud gemaakt if further studies prove... Maar dat had Jakob Nielsen toch al gedaan? Eh, niet helemaal.
De aap is in het Engelstalige artikeltje al eerder uit de mouw gekomen: The study found that reading speeds declined by 6.2% on the iPad and 10.7% on the Kindle compared to print. However, Nielsen
conceded that the differences in reading speed between the two devices were not “statistically significant because of the data’s fairly high variability” — in other words, the study did not prove that the iPad allowed for faster reading than the Kindle.
Jakob Nielsen vond wel een leessnelheidseffect, maar het onderscheid tussen iPad en Kindle was niet significant, dus het is waarschijnlijk toeval. En hoe zit het dan met de significantie van het effect tussen ereaders en papieren boek? Daarvoor moet je het onderzoek van Nielsen zelf nakijken. Daar staat dat het gaat om een onderzoek onder 32 personen, waarvan er uiteindelijk maar 24 meegeteld worden, en dan is het effect tussen papieren boek en Kindle (dat is die 10,7%) significant at the p<.01 level, en tussen papieren boek en iPad (6,2%) slechts marginally significant at p=.06. Nielsen concludeert dan ook eerder dat het verschil bijna weggewerkt is (eerdere studies leverden grotere verschillen op), dan dat het om een groot verschil gaat.
Toch komt het verschil prominent in de titel van het artikel op mashable.com terecht, de journaliste bazelt er wat bij over productiviteitsverlies, en hup, het gaat de citatiemolen in. Een Nederlandstalig artikeltje laat eenvoudigheidshalve die hele statistische significantie weg, die persoonlijke noot van de journaliste wordt al een retorische vraag, en voor je het weet zitten we met de mythe dat universiteiten en bedrijven de ereaders boycotten omdat ze hun rendementscijfers negatief beïnvloeden. De eerste citaten op nieuwssites beloven niet veel goeds. Bright.nl beweert al dat het papieren boek "een stuk sneller" leest, de Telegraaf heeft het over "een tijdwinst van wel 10,7%."
Het hele verhaal is weer eens een bevestiging van de stelling dat mensen die het belangrijk vinden om snel te lezen ook meestal slechter lezen.
Je onderstreept het belang van bronvermelding en controleerbaarheid, Taalprof. Goed werk! En een mooie conclusie.
BeantwoordenVerwijderenNog even een update over het onderzoek van Nielsen: 24 lezers moesten 4x hetzelfde verhaal lezen, 1x van papier, 1x van pc, 1x van iPad en 1x van Kindle. En dan alle mogelijke volgordes, dus je mag hopen dat de 24 mogelijke volgordes evenredig verdeeld zijn over de gebruikers. Gebruikers deden gemiddeld 17 minuten en 20 seconden over het verhaal, ik denk dus dat de hele test per persoon gemiddeld 1 uur, 9 minuten en 20 seconden heeft geduurd. Nielsen maakt wel een opmerking over deze "within subjects"-opzet, maar hij veronderstelt dat dit niet erg is vanwege het ontbreken van een leereffect. Hij doet dus alsof hetzelfde verhaal voor de tweede keer lezen vergelijkbaar is met de eerste keer. Dat lijkt me een absurde gedachte.
BeantwoordenVerwijderenOok vraag ik me af of bij deze proefopzet de bladersnelheid van de Kindle niet een doorslaggevende rol heeft gespeeld. Bij een tweede, derde en vierde keer lezen van hetzelfde verhaal ga je sneller lezen, en is een trage bladerfunctie al snel funest voor je "leessnelheid" (als je de vierde keer tenminste nog echt leest). Vooral als het maar om een paar procent gaat (6% van 17 minuut 20 is maar 64 seconden). Ook is het Kindlescherm kleiner dan het iPadscherm, dus misschien (waarschijnlijk) waren het meer pagina's. En hoe zit het met het aantal pagina's van het papieren boek? En was het lettertype wel hetzelfde? Ik zou de complete verantwoording van dat onderzoek wel eens willen zien, want hoe langer ik erover nadenk, hoe wantrouwiger ik word.
Wat ik interessanter zou vinden dan snelheid, is begrip. Ik heb de artikelen niet gelezen, en weet dus niet of daar iets over gezegd wordt, maar is er eventueel verschil in hoe nauwkeurig mensen lezen op papier of digitaal? Vooral voor die universiteiten lijkt me vooral belangrijk dat studenten begrijpen en onthouden wat ze gelezen hebben, en niet zozeer hoe lang ze over een tekst doen.
BeantwoordenVerwijderen@Gaia: In het onderzoek van Jakob Nielsen werd wel een test afgenomen om te zien of de mensen de tekst goed gelezen hadden. Dat begrip was in alle gevallen nagenoeg perfect.
BeantwoordenVerwijderen