Drie jaar lang heeft hij in de zijkolom gestaan: de poll Ik heb het meeste moeite met... Bijna 4000 mensen brachten hun stem uit. Het meeste moeite bleken mensen te hebben met het naamwoordelijk gezegde (670 stemmen) en de persoonsvorm (639), op ruime afstand gevolgd door het voorzetselvoorwerp (436). Waarom? Ik vrees dat persoonsvorm de eerste grammaticale term is waar mensen in het onderwijs mee te maken krijgen. Dat is blijkbaar meteen al moeilijk.
Heb je de hobbel van de persoonsvorm genomen, dan wordt het pas weer lastig bij het naamwoordelijk gezegde. Dat is de eerste grammaticale term waarvoor je abstract moet denken (je moet volgens de traditionele methode het kernwerkwoord van een zin kunnen aanwijzen, bepalen of dat een koppelwerkwoord is, en vervolgens een naamwoordelijk deel erbij zoeken). Ik vermoed dat veel mensen dus al afhaken bij de persoonsvorm, en nog eens een groot deel van de rest bij het naamwoordelijk deel. Voor degenen die het allemaal behoorlijk beheersen wordt het pas weer lastig bij het voorzetselvoorwerp.
En waarom heeft bijna niemand moeite met de bepaling van gesteldheid (57 stemmen)? Ik denk omdat die in bijna geen enkele methode meer zit. Dit zinsdeel zit voor de meeste mensen achter de waarnemingshorizon.
De laatste maanden zit er niet veel beweging meer in de ranglijst, dus het is tijd voor een nieuwe vraag: wat is je favoriete zinsdeel? Wat is nou zo'n zinsdeel waarvan je zegt, ja, dat is leuk dat dat erbij zit, dat vind ik nou echt leuk om dat steeds te kunnen spotten?
Voor de volledigheid de eindrangschikking van de vorige poll:
het naamwoordelijk gezegde [17.8%] (670)
de persoonsvorm [17.0%] (639)
het voorzetselvoorwerp [11.6%] (436)
de bijwoordelijke bepaling [9.0%] (340)
de bijvoeglijke bepaling [8.9%] (336)
het werkwoordelijk gezegde [8.9%] (336)
het lijdend voorwerp [8.0%] (302)
het naamwoordelijk deel [7.3%] (277)
het meewerkend voorwerp [6.0%] (226)
het onderwerp [4.0%] (150)
de bepaling van gesteldheid [1.5%] (57)
Stemmen: 3769
Wat schetst mijn verbazing i.p.v.
BeantwoordenVerwijderenWie schetst.... hoort men steeds vaker,terwijl toch echt een persoon nodig is om iets te schetsen
@Wim Smid: misschien denken de 'wat zegt'-zeggers dat hun verbazing zelf iets schetst.
BeantwoordenVerwijderenEen boek of een beschrijving kan immers ook een beeld schetsen. Daar is niet per se een persoon voor nodig (wel natuurlijk om dat geschetste beeld dan weer te zien, maar dat is weer een ander verhaal).
De taaladviseurs van Onze Taal zijn het trouwens niet eens met je oordeel: http://www.onzetaal.nl/advies/verbazing.php evenmin als Jan Renkema in zijn Schrijfwijzer (zie de verwijzing in het advies).
'Wat schetst mijn verbazing' is op zichzelf natuurlijk geen onzin, maar wie het zegt,is ongeletterd. Iedereen die een beetje belezen is, weet dat het 'Wie schetst ...' enz moet zijn. Zo is 'De balk in andermans oog zien, maar niet de splinter in zijn eigen oog' ook geen onzin, maar het getuigt wel van gebrek aan algemene ontwikkeling.
BeantwoordenVerwijderenIk dacht ook altijd dat "Wat schetst ..." gewoon fout was, maar de verdediging ervan door de taalfprof en de Taalunie vind ik wel logisch.
BeantwoordenVerwijderenPoll - je zou bij de taalprof, al hoeft hij niet per se een taalpurist te zijn - toch het Nederlandse woord 'peiling' verwachten. Hmm?
BeantwoordenVerwijderen@Toon van der Ven: je zou bij een taalpurist inderdaad een vermijding van het woord 'poll' verwachten. Maar je blijft scherp als je verwachtingen niet altijd uitkomen.
BeantwoordenVerwijderen@Wim Klooster: Ja, zo kun je dat noemen. Maar je zult het met me eens zijn dat je daarmee (misschien behalve tegenover taalkundigen) een taalkundige beschouwing doodslaat. Ik heb trouwens de (impliciete) bewering dat het "onjuist" is niet weersproken, ik stelde mij teweer tegen de stelling dat voor schetsen een persoon nodig zou zijn.
BeantwoordenVerwijderenEigenlijk is mijn favoriete zinsdeel het indirect object, maar dat staat er niet bij... Vooral de ethische datief! Mijn 2-gymnasium geniet er ook van!
BeantwoordenVerwijderen@Karin Echten-Ram: speciaal voor jou en jouw klas: http://taalprof.web-log.nl/taalprof/2009/02/zinsdelen-op-de.html
BeantwoordenVerwijderenDe link moet deze zijn.
VerwijderenVia Jaap de Berg van Trouw beland ik vandaag voor de eerste keer op deze site. Wie schetst mijn verbazing als ik lees: ik heb het meeste moeite met...enz.
BeantwoordenVerwijderenNou breekt mij de klomp! Het is toch de moeite? Of: ik heb het meest moeite met...
Hoe kan ik in deze reactie accenten leggen, b.v. vet of cursief?
@Jan Snippe: Dat lijkt me iets te haastig geoordeeld. Het is wel 'de moeite,' maar het is ook 'het meeste.'
BeantwoordenVerwijderenDeze kwestie is al diverse keren door lezers opgemerkt. Zie de volgende gevallen, steeds met mijn antwoord en in sommige gevallen een verdere discussie:
* http://taalprof.web-log.nl/taalprof/2006/02/vragen_15.html#comment-21308152
* http://taalprof.web-log.nl/taalprof/2006/02/vragen-4.html#comment-22545041
* http://taalprof.web-log.nl/taalprof/2006/02/vragen-6.html#comment-23400924
* http://taalprof.web-log.nl/taalprof/2006/02/vragen-7.html#comment-23555885
Helaas kun je in een reactie geen vet of cursief gebruiken. De web-logprovider heeft niet in deze mogelijkheid voorzien. Maar een goede formulering heeft geen layout nodig, natuurlijk.
Deze links zijn gewijzigd:
Verwijdereneen, twee, drie (vierde link niet gevonden).
Beste taalprof,
BeantwoordenVerwijderenEerlijk gezegd dacht ik altijd dat ik goed had leren ontleden, op de lagere school in de vierde tot en met de zesde klas en ook in de eerste klas van het gymnasium.
Dat alles speelde zich af van 1964-1967.
Daarna verhuisden we en kwam ik op een lyceum waar ik niet veel meer heb bijgeleerd over ontleden.
Ik kan alle termen uit de ranglijst plaatsen en in een beetje normale zinnen ook vinden.
Maar de bepaling van gesteldheid is helemaal nieuw voor me.
Hoe dat mogelijk is weet ik niet.
Misschien heeft u een idee?
Tineke
@Tineke: misschien heb jij de bepaling van gesteldheid onder een andere naam gehad. Hij wordt ook wel eens "dubbel verbonden bepaling" genoemd, en in gedetailleerde methoden is hij onderverdeeld in de "predicatieve toevoeging," de "resultatieve werkwoordbepaling" en het "werkwoordcomplement."
BeantwoordenVerwijderenIn sommige methoden ten slotte wordt hij eenvoudigweg niet onderscheiden en gemakshalve onder de bijwoordelijke bepalingen gerekend.
Ik dacht altijd dat het beide kon zijn: Wat schets mijn verbazing en
BeantwoordenVerwijderenWie schets mijn verbazing,
afhankelijk wat werkelijk met verbazing wekt.
@Jetty van Hal: heb je dit stukje gelezen: http://taalprof.web-log.nl/taalprof/2009/02/wat-schetst-mij.html ? Daarin schets ik in meer detail hoe het volgens mij zit.
BeantwoordenVerwijderenGeachte taalprof,
BeantwoordenVerwijderenDank u wel voor uw antwoord over de bepaling van gesteldheid.
Ook de andere namen komen me niet bekend voor. Ik vermoed dat mijn docenten hem onder de bijwoordelijke bepalingen hebben gerekend.
Ik heb wel van mijn moeder, toen die nog leefde, gehoord dat zij allerlei onderscheidingen heeft moeten leren binnen de groep bijwoordelijke bepalingen.
Omdat zij niet meer leeft kan ik haar niet vragen of zij ooit de bepaling van gesteldheid heeft geleerd.
"Ik heb het meeste moeite met..." ??? Moet dat niet "de meeste moeite" zijn?
BeantwoordenVerwijderen@prof ankema: Nee dat moet niet. Er zijn al talloze lezers geweest die dit hebben opgemerkt. Bijvoorbeeld hier (volg ook de links): http://taalprof.web-log.nl/taalprof/2006/02/vragen-7.html#comment-23555885
BeantwoordenVerwijderenBeste taalprof,
BeantwoordenVerwijderenMij dunkt dat de meeste stemmers geen moeite hebben met de bepaling van gesteldheid omdat zij dit automatisch goed doen. Hooguit dat het bij ontleden fout gaat maar bij toepassen zullen weinigen hier fouten bij maken. Mij ontgaat zelfs hoe men hier moeite mee kan hebben en ik kan mij niet herinneren veel fouten hiermee te zijn tegengekomen. Helaas, zoals de peilingsuitslag voorspelt, zie ik vaker fouten bij bijvoorbeeld de persoonsvorm.