Loont het de moeite om een compleet weblog te wijden aan de Nederlandse grammatica? De successen van het taalprof-weblog maken het de sceptici wel heel moeilijk. Aan het einde van het jaar maakt de taalprof de balans op.
In februari 2009 zal het taalprof-weblog zijn vierde jaar ingaan en nog steeds zijn de onderwerpen niet uitgeput. Ook de belangstelling neemt alleen maar toe. Moest de site het in 2006 nog doen met enkele tientallen hits per dag, inmiddels wordt er op een gewone dag zo'n 500 keer een pagina van de taalprof aangeklikt. Recorddag was maandag 10 november 2008, toen na een oproep in de elektronische nieuwsbrief Taalprof op één dag 5578 pagehits konden worden genoteerd. Dat verbrijzelde het oude record uit 2006, dat op 2742 stond (ook naar aanleiding van de nominatie voor TheBobs).
In 2008 schreef de taalprof ongeveer 60 logjes over uiteenlopende onderwerpen, en beantwoordde hij een kleine 700 vragen en reacties. Daarmee komt het totaal op bijna 300 berichten en ongeveer 1750 antwoorden (het totale aantal reacties op de site bedraagt 3551 en er zijn er maar weinig die de taalprof niet heeft beantwoord).
Ook werden de successen uit 2006 (weblog van de week bij web-log.nl, vierde plaats weblogverkiezing The Bobs 2006) en 2007 (nominatie voor de populariteitsprijs van de Landelijke Onderzoeksschool Taalwetenschap) in 2008 onverminderd voortgezet. In januari was de taalprof Weblog van de Maand in het maandblad Kijk, en in maart werd hij genomineerd in de categorie Onderwijs bij de Dutch Bloggiesverkiezing. In oktober volgde een nieuwe nominatie voor The Bobs 2008, waar de taalprof in de publieksverkiezing wederom een (gedeelde) vierde plaats behaalde met 8% van de stemmen in de categorie Beste Nederlandstalige Weblog. En dan zijn de voorkeuren uitgesproken op individuele zusterblogs nog niet eens meegerekend.
Bedenk bij dit alles dat het hier alleen maar over grammatica gaat, het schoolvak met zo ongeveer het slechtst denkbare imago. Grammatica, dat is toch dat moeilijke, gortdroge en oervervelende onderdeel van de lessen Nederlands? Blijkbaar wordt daar door de internetgemeenschap heel anders over gedacht. Natuurlijk haalt de taalprof het in populariteit niet bij de echte knallers, en zo'n weblogverkiezing winnen is nog een brug te ver, maar dat is dan ook niet de reden voor zijn bestaan. Net zoals Multatuli (ook al zo'n ongepaste vergelijking) wil hij vooral gelezen worden.
Gefeliciteerd! Ik kom hier graag langs lezen ;-) Groetjes, Susa
BeantwoordenVerwijderenTaalprof, ga vooral zo door!
BeantwoordenVerwijderenIk begon de laatste tijd langzaam maar zeker te denken: wat maakt het ook eigenlijk uit, d of dt, als maar duidelijk is wat iemand bedoelt, waarom zou ik daar zo moeilijk over doen, is dat niet een beetje achterhaald?
En toen las ik ergens in de stad (R'dam): 'Geld voor produkten met sticker.' En toen begon ik er toch weer anders over te denken.
@schrijverdezes: je zult mij zelden betrappen op een stellingname in een spellingkwestie, maar ik ben altijd blij als je ergens iets van de grammatica in kunt zien, al is het maar in de spelling.
BeantwoordenVerwijderenVroeger was ik een echte grammatica- en spellingsnazi, altijd alles volgens de regels. Mede dankzij de taalprof ben ik dat niet meer en kan ik denken over taal anders dan alleen in termen van goed of fout. Dat is wat ik nooit ergens anders heb geleerd, zeker op school niet.
BeantwoordenVerwijderenDag taalprof,
BeantwoordenVerwijderenKun je dat een beetje toelichten? Ik bedoel waar je de grammatica in de spelling ziet?
Groet, schrvrdzs
Schrvrdzs,
BeantwoordenVerwijderen1) Jouw reactie van de 2de deed me denken aan een column "Gratis is niet meer voor niks" (of niks meer waard) waarin de schrijver op grond van een reclameleus van een hypermarkt concludeert, met een logica waar geen speld tussen te krijgen is, dat hij de hele hypermarkt kon leeghalen en ook de prijs van zijn tube tandpasta of zo waarvoor het aanbod 'gratis bij aankoop van...' gold, behoorde terug te krijgen.
In Nederland is hij hopelijk bekend van 'De Stelling van de Papagaai', Denis Quedj, frans wiskundige, op de naam af te gaan van noordafrikaanse origine. Zijn verzameling columns voor de Libération zijn, vrees ik, niet vertaald, maar ik kan al onze francofoon opgeleide of anderszins franslezende medelanders zijn 'Le gratuit ne vaut plus rien' van harte aanbevelen.
Schrvrdzs,
BeantwoordenVerwijderen2) Wat dacht u van de tussen-n, die ons als spelling verkocht wordt, maar ondertussen een onvervalst meervoud voorscgrijft?
@schrijverdezes: de spelling van de persoonsvorm zegt iets over de grammaticale structuur van de zin. Je geeft zelf een voorbeeld: 'Geldt voor producten.' Die uitgang '-t' geeft aan dat het om een derde (of tweede) persoon enkelvoud gaat (en dat dus het onderwerp van de zin is weggelaten). Ook het verschil tussen 'besteedde' en 'bestede' ('Hij besteedde een deel van het geld aan drank en het niet bestede geld stopte hij in een sok') is een grammaticaal verschil.
BeantwoordenVerwijderenDe spelling van koppeltekens en trema's is trouwens in de huidige spelling gereguleerd op basis van puur morfologische overwegingen (bij afleidingen trema, bij samenstellingen koppelteken).
Maar ik geef toe: veel voorbeelden zijn er niet. De spelling van de tussen-n is een uiterst netelige kwestie waar genoeg discussie over is. Daar ga ik mij liever niet in mengen.
@ Andries Rienstra:
BeantwoordenVerwijderenNiet zozeer een "onvervalst meervoud" als wel (meestal) de meervoudsvorm (en soms de enkelvoudsvorm). Een belangrijke nuance.
De betekenis heeft er niets (meer) mee te maken (al is dat gemakkelijker gezegd dan verwerkt), net zoals ze dat vroeger ook niet altijd had: het 'huis van een heer' was een 'herenhuis', toch? Terloops: als je hierbij de generische lezing "een huis van heren", d.i. zoals heren hebben, wil inroepen, waarom kun je dan woorden als 'pannenkoek' ook niet generisch lezen (een koek zoals je die in pannen bakt)?
Verder is er dan natuurlijk ook een "onvervalst" enkelvoud (bv. 'gedachtewisseling', 'secondespel'). Ook daar hoor je niet (meer) aan betekenis te denken, maar aan vorm (nogmaals: soms makkelijker gezegd dan gedaan).
Er is ook een reden voor die vorm(en). Het vereenvoudigen van de vroegere chaos (het voor velen oninterpreteerbare 'noodzakelijk meervoud') kon op twee manieren: overal -n- of nergens -n-. In het 2de geval heb je, naast de al bestaande vormen ('hond' en 'honden'), een 3de schriftbeeld nodig ('honde-', cf. 'hondehok'). Dat is verwarrender, en dus verdient de 1ste optie de voorkeur.
Uiteraard zijn er her en der uitzonderingen geformuleerd, maar die bevestigen zoals gebruikelijk de algemene regel. Al voeg ik er graag aan toe dat over sommige van die uitzonderingen heel wat discussie mogelijk is.
@ taalprof:
BeantwoordenVerwijderenVerschoning, ik meng mij dus wel (even), maar u hebt natuurlijk overschot van gelijk.
Schrvrdzs,
BeantwoordenVerwijderen3) Denis heet Guedj en niet zoals ik verscgreef Quedj.
Taalprof, mijnheer de voorzitter,
BeantwoordenVerwijderenOp de reactie van geachte spreker Callens zou ik graag opmerken dat
1) waar de "tussen-n" níet mag, er ook geen sprake zou mogen zijn van meervoud;
2) ik in eerder genoemde vertaling ook 'der harten' tegenkwam ipv des harten, dus "iedereen" interpreteert die "-(e)n" tegenwoordig als meervoud, zoals ongeveer ook Anneke Neijt betoogt in 'Van oogpotlood naar ogenpotlood' (Jan Stroop, red., 'Waar gaat het Nederlands naartoe?', Amsterdam, Bert Bakker, 2003); en
3) waarom niet in samenstellingen èn afleidingen altíjd een meervouds-n waar dat kàn (dus niet in 'koninginnedag', maar weer wèl in 'gedachtenloos'?).
Ik bedoel maar...
@Andries Rienstra: ik geloof dat iedereen het erover eens is dat een goede beregeling van de tussen-n een zeer problematische spellingskwestie is. Heel graag zou ik het op deze site bij die vaststelling laten.
BeantwoordenVerwijderenTaalprof en anderen: hartelijk dank voor de uitleg. Ik moet bekennen dat ik niet alles begreep, maar dat ligt aan mij. Ik dacht dat geld/geldt een grammaticakwestie was en iets anders dan alleen een foute spelling, maar blijkbaar wordt zoiets als een spellingkwestie gezien. Of vergis ik mij nu toch?
BeantwoordenVerwijderenIk gaf het voorbeeld omdat ik het a.leuk vond toen ik het ergens in een etalage zag staan en b.ik toen ineens dacht: het maakt voor de betekenis dus tóch hoe iets geschreven wordt. Dat was iets waar ik meer en meer aan begon te twijfelen omdat het erop lijkt dat de d/dt algemeen niet meer als belangrijk wordt gezien en ik daar bijna (tandenknarsend) in mee ging, omdat 'taal nu eenmaal verandert' en je ook geen ouwe zeur wilt lijken.
Dit ter toelichting.
Groet, schrvrdzs
p.s. Een veel ouder geliefd voorbeeld komt van de slager hier (destijds) om de hoek 'Voor u huisdier'. Dat is inderdaad foute (maar leuke) spelling neem ik aan.
Taalprof, punt van orde:
BeantwoordenVerwijderenDus Callens mag wel zijn zegje doen, maar ik niet? Mij leek uw Terugblik juist vrij themaloos, ongeagendeerd dus, en Schrvrdzs stelde een leuk grensgeval aan de orde. Maar goed, ook u heeft een tussen-n onbespreekbaar verklaard, dus ik zal het in deze vergadering nooit meer over over de meervouds-n hebben. Waarvan gaarne acte.
@Andries Rienstra: ik had geen kritiek op wie dan ook van jullie. Ik heb alleen herhaald wat er boven het weblog stond: ik heb het liever niet over spelling. Die opmerking was niet speciaal tegen jou gericht, alhoewel mijn reactie aanhaakte op jouw laatste bericht.
BeantwoordenVerwijderen@schrijverdezes: de spelling van de persoonsvorm is op een grammaticaal onderscheid gebaseerd, maar het is wel degelijk een spellingkwestie. Strikt genomen had de spelling ook ervoor kunnen kiezen om de 't' na de 'd' niet te spellen. Bij de spelling van de tweede en derde persoon enkelvoud van werkwoorden waarvan de stam al op een 't' eindigt, is die keuze wel gemaakt. Je spelt niet 'ik weet/hij weett,' maar dat had best gekund. Ook zijn er wel eens spellingvoorstellen gedaan om de 'd' aan het einde van een woord altijd als 't' te spellen. Dan zou het dus altijd 'gelt' zijn. Dan verbreek je op dit punt de relatie tussen spelling en grammatica.
BeantwoordenVerwijderenJe voorbeeld 'u/uw' vind ik ook wel een geval waarbij een grammaticaal onderscheid (persoonlijk/bezittelijk voornaamwoord) in de spelling zichtbaar is.
De tussen-n kan ook een genitief-n zijn: het ligt voor de hand om "herenhuis" uit "des heren huis" af te leiden, al weet ik niet of dat historisch juist is.
BeantwoordenVerwijderen@Reinier: het is best mogelijk dat sommige samenstellingen van genitiefconstructies afgeleid zijn, maar dat geldt zeker niet voor alle samenstellingen.
BeantwoordenVerwijderenDank u, taalprof! Het begint meer en meer te dagen.
BeantwoordenVerwijderen