maandag 2 november 2009

Ridders van de droevige figuur





Stop de persen! De bladeren vallen, de avonden lengen, en de verkiezingen buitelen weer over elkaar heen. Misschien is het de eerste dit jaar die met een uitslag komt, maar de Nederlandse taalgebruikers (althans naar verluidt 1950 van hen) hebben de "vaagtaal" van 2009 gekozen, een "initiatief van Tekstridders," een bureau van taaladviseurs. Het vorig jaar won de uitdrukking een plekje geven, en de winnaar van 2009 was blijkbaar nog niet in beeld. Dit jaar dus een nieuwe ster aan het firmament. Welke hypermoderne modieuze uitdrukking kwam in 2009 zodanig opzetten dat de Nederlandse taalgebruikers (althans 1950 van hen) zich er groen en geel aan ergerden?
Om de spanning er nog even in te houden, eerst de vraag: Waarom zo'n verkiezing? Ik denk dat het een beetje om het boekje gaat (€19,95), of misschien wel over de "workshop vaagtaal" die je voor je bedrijf kunt inhuren á €445 per persoon exclusief btw en exclusief eventuele parkeerkosten (je kunt zien dat men zeer nauwkeurig te werk gaat). Want laten we wel wezen, voor niks gaat de zon op, en de schoorsteen moet toch ook roken.


Ik heb het al vaker gezegd, ik gun iedereen van harte een goed belegde boterham of een seizoenkaart voor een voetbalclub naar keuze, en ik zal de laatste zijn om publieksstemmingen te veroordelen, maar hier werd ik toch wel een beetje teleurgesteld door de keuze van de Nederlandse taalgebruikers, althans 1950 van hen, of liever 289 van die 1950 die uiteindelijk op de winnaar stemden (je kunt zien dat ik zeer nauwkeurig te werk ga).


Misschien lag het aan de "groep taaldeskundigen" die uit alle nominaties er vijftig selecteerden. Dat ze ik heb zoiets van er niet bij hadden gezet (die in 2008 nog de "Irritaal-verkiezing" gewonnen had), of anderszins geheel tegen hun natuur in op onnauwkeurige wijze tegen het einde van de vrijdagmiddagborrel een lijstje in elkaar geflanst hadden. Het zou kunnen dat ze helemaal niet naar een afspiegeling van "de" vage taal van 2009 gestreefd hebben, maar een beetje met een natte vinger op amusementswaarde gemikt hebben. Dat is allemaal niet onmogelijk, en alweer zal ik de laatste zijn om daar een zurige opmerking over te maken (ik sluit wel achter aan de lange rij aan). En toch valt het resultaat mij tegen.


Want wat is dan die (tromgeroffel) "vaagtaal van 2009"? Welke nieuwe scheut ontsproot er in de afgelopen lente aan de boom der taalergernis, waarvan de vruchten eigenlijk niet gegeten mogen worden, als er niet altijd wel een slang is die ze onder de aandacht brengt? Wel, dames en heren, hou je vast, want nou gaan we het beleven, ik durf het bijna niet te zeggen, het is je ding doen.


Ik verzin het niet: je ding doen is de "vaagtaal van 2009." Raar maar waar. De taalprof heeft die uitdrukking al eens door de eeuwen heen nageplozen en hem van maar liefst 1300 tot heden onafgebroken in de Nederlandse literatuur aangetroffen, maar je ding doen is nu dan eindelijk door de Nederlandse taalliefhebber veroordeeld als de "vaagtaal van 2009." Deze eerbiedwaardige uitdrukking bestaat al zo lang het Nederlands opgeschreven wordt, is eeuwenlang gerespecteerd door schrijvers van naam, maar "enkele taaldeskundigen" zetten hem op een schandlijst van 50 en 289 stemmers kiezen hem tot "vaagtaal van 2009." Enig taalhistorisch besef, ho maar. Fuck de cultuur, we bepalen toch zeker zelf wel wat we vaag en niet vaag vinden?


Ik ga me er natuurlijk niet aan ergeren, ik kijk wel uit. Ik vind het wel jammer dat de Tekstridders niet voor mijn verkiezing van de Taalzuurpruim 2009 zijn genomineerd (misschien had ik ook "een groep taaldeskundigen" moeten inschakelen), maar daar zet ik me wel overheen. Ook dat de media (Telegraaf, Volkskrant, NOS, Nu.nl, Het Financieele Dagblad nota bene) dergelijke uitslagen, mits met voldoende overtuigingskracht "in de markt gezet" met graagte onbecommentarieerd overnemen, is een gegeven waar ik mee zal moeten leren leven. Die doen ook maar gewoon hun ding, denk ik dan maar.

13 opmerkingen:

  1. Oei oei, ik voel de toorn van de taalprof al over mij nederdalen als ik de uitslag van de verkiezing van het irritantste woord bekend maak.
    Laat ik daarom alvast even duidelijk maken dat er voor zover ik weet geen taaldeskundigen aan te pas zijn gekomen. Ook ben ik mijn verkiezing vorig jaar niet gestart uit commercieel gewin. Mijn boekje was een gevolg van die verkiezing, dus hopelijk pleit dat mij een beetje vrij. Ik doe het uiteraard vooral voor "de leuk" :-)

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Ja, ik zag dit Taalprof-relaas ook al aankomen. Hulde!

    BeantwoordenVerwijderen
  3. @Ben: O gelukkig! Ach ja, ik schiet wel eens uit mijn slof maar wie van ons kan die verleiding altijd weerstaan?

    BeantwoordenVerwijderen
  4. @taalprof: weinigen. Ik niet in ieder geval :-)

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Het lijkt me netjes om even aan te kondigen dat we over twee maanden ook weer een verkiezing van 'de onjuiste spatie van het jaar' zullen houden. Dan kan iedereen die niet zo van dit soort verkiezingen houdt al een beetje wennen aan het idee. ;-)
    We zoeken trouwens nog taaldeskundigen die willen helpen met het samenstellen van de lijst met nominaties.

    BeantwoordenVerwijderen
  6. @René: Bedankt, ik zal mijn hart alvast vasthouden. En mijn kritiek is geen sollicitatie :-)

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Beste Ben en René,
    Na deze donderpreek wens ik jullie veel sterkte met jullie verkiezingen. Ik ben heel benieuwd wat daar uit gaat komen.
    Beste Taalprof,
    Kritiek is altijd welkom, zeker van een anonieme persoon die zichzelf taalprof noemt en genomineerd is als taalzuurpruim van het jaar in zijn of haar eigen taalzuurpruimverkiezing. Gelukkig kan ik je stukje daarom met een grote glimlach lezen en bereid ik mij in gedachten al voor op het commentaar dat ik op de uitslag van jouw verkiezing ga schrijven. Taal is leuk, dat blijkt maar weer.
    En waarom “dan heb ik zoiets van” er niet bij stond? Gewoon, omdat die tijdens de voorronde door de bezoekers van de website niet genomineerd was.
    Hartelijke groet,
    Arjen Ligtvoet
    www.vaagtaal.nl

    BeantwoordenVerwijderen
  8. @Arjen Ligtvoet: met al die sportiviteit heb ik allang spijt dat ik erover begonnen ben. Maar alle gekheid op een stokje: ik vind wel serieus dat het veroordelen van sommige zogenaamd modieuze uitdrukkingen zo langzamerhand een stuk modieuzer wordt dan die uitdrukkingen zelf.

    BeantwoordenVerwijderen
  9. @Arjen: als kritiek welkom is, dan wil ik even het volgende kwijt: ik vind het erg vaag dat als je je verkiezing de verkiezing van de "vaagste vaagtaal" noemt, maar als de uitslag er is het opeens hebt over "de grootste taalergernis" en dat breed uitdraagt in de media. Ik vind het een beetje flauw om op deze manier te concurreren om aandacht en zo de verkiezing van het irritantste woord van 2009 de wind uit de zeilen te nemen. Vaag is geen synoniem van ergerlijk, irritant wel.

    BeantwoordenVerwijderen
  10. @Arjen: In aanvulling op Ben: Ik vind het bovendien vreemd om een vaagtaalterm waar door 289 mensen op gestemd is zo breed uit te meten in de media. Dat zijn nog minder mensen dan dat er gemiddeld naar uitvoeringen van mijn harmonieorkest komen luisteren.
    Daarnaast snap ik de toevoeging '2009' niet zo aangezien deze uitdrukking al zo oud is als de weg naar Rome (bijna letterlijk!)

    BeantwoordenVerwijderen
  11. Beste Ben,
    Neem de voorpagina van de telegraaf: ‘Je ding doen’ ergste holle frase (niks ergernis). Neem het bijna paginavullende artikel in het AD: Echtpaar trekt ten strijde tegen zinloze woorden / Top 10 van vaag taalgebruik (niks ergernis). Neem de column van Vincent Bijlo, ook in het AD: Zeg maar de vaagste vaagtaal van 2009 (niks ergernis). Neem nu.nl: je ding doen grootste taalergernis (hé, toch nog een taalergernis).
    Waarom? Uit de honderden reacties die ik kreeg op de vorige verkiezing en tijdens de voorronde van de verkiezing 2009 bleek dat ontzettend veel mensen zich groen en geel ergeren aan vaagtaal (ik durf het woord ‘irriteren’ al niet meer te gebruiken). Vandaar dat ik het ook over taalergernissen heb. Jammer dat je je daaraan stoort, je zou het ook kunnen zien als reclame voor jouw verkiezing.
    Weet je wat, ik zal op mijn blog berichten over jouw verkiezing. Ik zie je als een medestrijder tegen vaagtaal. ‘Irritaal’ is immers een vorm van vaagtaal: zodra een lezer of luisteraar zich stoort aan een bepaald woord, dan komt de boodschap al niet meer duidelijk over. De lezer of luisteraar is dan niet meer bezig met de inhoud van de boodschap maar met de verpakking. Vaagtaal dus, niet als synoniem voor irritante taal, maar wel een begrip dat irritante taal omvat.
    Kortom, vaagtaal is meer dan een taalergernis alleen, maar veel mensen ergeren zich er wel aan.
    Weet je, Ben, nu ik je kritiek zo lees, en ook je commentaar op je eigen blog, lijkt het wel alsof je jaloers bent. Terecht natuurlijk, tenzij je ook de voorpagina van de Telegraaf haalt. Dat gun ik je overigens van harte. Hoe meer aandacht voor duidelijke taal, hoe beter. Toch?
    Laten we lekker dicht bij onszelf blijven, dan doen we zeg maar gewoon ons ding, oké?
    Hartelijke groet,
    Arjen Ligtvoet
    www.vaagtaal.nl

    BeantwoordenVerwijderen
  12. @Arjen Ligtvoet: O jee, ik had al spijt dat ik erover begonnen ben, en nu lijk ik ook nog te bewerkstelligen dat er kongsies worden gesmeed tussen de mensen die ik bekritiseerd heb, misschien wel met de taalprof als gemeenschappelijke vijand. En dat nog wel op zijn eigen weblog!

    BeantwoordenVerwijderen
  13. @Arjen: in het persbericht dat je uitstuurde (http://www.hotfrog.nl/Companies/Tekstridder/FullPressRelease.aspx?id=33980) staat toch overduidelijk "grootste taalergernis van 2009", dus dat wringt wel een beetje met je bewering dat dit niet zo in de media is opgenomen. Ik kan zo nog 5 links vinden die het wel over de grootste taaltergenis hebben.
    Me van jaloezie beschuldigen betichten mag, maar andersom zou ik dat net zo goed kunnen doen als ik naar het aantal stemmen in beide verkiezingen kijk. Maar dat doe ik niet. Je wilde me gewoon voor zijn en dat is je gelukt. Ik moet toegeven dat je dat goed gedaan hebt en dat is ook een felicitatie waard.
    Toch blijf ik het erg vaag vinden dat je toegeeft: "vaagtaal is meer dan een taalergernis alleen" en de uitslag van je vaagtaalverkiezing met "grootste taalergernis" bestempelt. Ik snap het wel: taalergenis spreekt meer aan dan vaagtaal en daarom heeft de uitslag meer publicitaire waarde, maar zuiver is het niet.
    Laten we erover ophouden. Ik zie ons beiden ook als medestrijders tegen taalvervuiling. Laten we het daar maar op houden.

    BeantwoordenVerwijderen