GrammatiQA #3

Nieuw op het Taalprof Weblog! Af en toe een Grammatica-Quizvraag met Antwoord.


De vorige waren wel heel gemakkelijk, nu een echte grammaticale breinbreker:

Moet je nou toch eens kijken! 

Hoe zit deze zin in elkaar?

(a) Het is een gebiedende wijs: in feite gaat het om een opdracht, al is die dan heel erg afgezwakt;
(b) Het is een vraagzin, dat kun je zien aan de woordvolgorde. De vraag is wel afgezwakt tot een aansporing;
(c) Het is een gewone zin waarin het eerste zinsdeel is weggelaten;
(d) Eigenlijk gaat het om een bijzin met hoofdzinsvolgorde: daar staat ook altijd de persoonsvorm voorop, zoals in Hou je van vlees, dan braad je in Croma.

Dit lijkt inderdaad het beste antwoord.

Hoewel het hier om een lastige ontleding gaat, is dit waarschijnlijk niet het beste antwoord. Het beste antwoord is (c).

In ieder geval zijn de andere mogelijkheden slechter. De zin Moet je nou toch eens kijken! is geen gebiedende wijs (antwoord a). Je kunt wel zeggen dat er de betekenis van een gebod in zit, maar dat zegt niet zoveel. Ook kun je aanvoeren dat het om een tweede persoon gaat (moet je). Dat heb je ook wel bij een gebiedende wijs (Kom jij eens hier), maar bij een gebiedende wijs gaat het dan altijd om jij, en wat belangrijker is: er is altijd een variant zonder onderwerp. Dat heb je hier niet. Het onderwerp je is verplicht. Moet nou toch eens kijken! is geen goede zin.

De Algemene Nederlandse Spraakkunst erkent wel de betekenisrelatie met een gebiedende wijs (imperatief), en spreekt hier over een "vaste combinatie met moeten ter omschrijving van een imperatief." Maar dat zegt verder weinig over hoe de zin in elkaar zit. Dat is een minimale beschrijving van hoe de zin eruit ziet.