Je hoort wel eens dat de naamvallen in het Nederlands op hun retour zijn, maar soms lijkt het alsof ze terugvechten. In een radioreclame van BNP Paribas hoorde ik een opzettelijk oud klinkende opname waarin de volgende zin werd geuit: "1863: in Amsterdam maken wij den oprichtink mede van eenen bank..." De lidwoorden de en een zijn hier voorzien van wat een naamvalsuitgang moet lijken. Dat is echter niet de historische naamval, want zowel het woord oprichting als bank is altijd vrouwelijk geweest, dus het had moeten zijn de en eene (of nog beter de oprichting ener bank), maar met die extra -n valt het beter op, moeten de reclamemakers gedacht hebben.
De naamvalsuitgangen geven hier dus niet de zinsdeelfunctie aan, ze dienen alleen om de oude (archaische) vorm aan te geven. Ik stel voor dat we deze nieuwe naamval de archaivus noemen.
Wat de functie van die gekke k bij oprichtink is, begrijp ik niet helemaal. Ik vermoed dat de reclamemakers hebben gedacht aan een Middeleeuws-achtige spelling als oprichtinc. Maar dat hoor je er niet aan af.
@taalprof:
BeantwoordenVerwijderenjammer dat, in plaats van naamvallen gewoon (weer) te gebruiken zoals het ooit regel was, ze hier verminkt worden om op te vallen. Dit laatste geldt m.i. ook voor de k in oprichtink: deze bank is van Franse origine en door toevoeging van die k klinkt het net of de klemtoon op de laatste lettergreep valt, zoals in het Frans.
@Steven: Ja, je kunt dat verminking noemen, maar dan neem je de archaivus niet serieus. Je kunt het ook zien als een optimale keuze in het licht van de maximalisering van het effect (misschien moet ik hier voor de zekerheid een ;-) bij zetten).
BeantwoordenVerwijderenDie klemtoonkwestie hoor ik niet zo goed. Misschien dat de Nederlandse reductie van die -ing-uitgang wat afgezwakt wordt door die extra 'k,' maar ik dacht niet meteen aan het Frans. Vanuit het Frans gedacht zijn die naamvallen dan weer gek, dus ik betwijfel dat de reclamemakers dit op het oog hebben gehad.
Des te grappiger omdat woorden op (vrouwelijk) -ing vroeger op -inge uitging en er dus nooit geen auslautverhärtung naar -ink optrad :-)
BeantwoordenVerwijderen