Eeuwige kwesties (1): een aantal

Hij scoort hoog in de toptien van taalkwesties: moet het zijn een aantal mensen heeft of een aantal mensen hebben? Ook op het taalprofweblog heeft het niet lang geduurd voordat iemand ermee aankwam. Het is een heel oude kwestie, die in alle taaladvieswerken uitvoerig wordt behandeld, meestal ook nog onder het kopje Grammatica. Afgesleten, uitgekauwd en ten onrechte als bijzonder belangwekkend beschouwd. Voor de rest toch verstandige taalkundigen putten zich uit in een omstandige uitleg dat je die constructie op twee manieren kunt bekijken en dat het dus allebei goed is, afhankelijk van hoe je het bekijkt, maar niemand heeft het lef om nu eens te zeggen waar het op staat.


Het zal wel beleefdheid zijn. Ook de taalprof aarzelt bij een rechtstreekse vraag om niet netjes een antwoord te geven waarbij niemand voor het hoofd gestoten wordt. Maar het is een harde wereld, en zachte heelmeesters maken stinkende wonden. Daarom, beste taalliefhebbers, het is niet persoonlijk bedoeld, maar bijt even op uw tanden. Of sla de volgende alinea over.



Maar hoe zít het dan met die constructie? Wel, de taaladviseurs hebben gelijk, maar ze zeggen het te voorzichtig. Meestal zeggen ze iets als: eigenlijk (of nog mooier: strikt grammaticaal, wat ís dat in hemelsnaam?) is het enkelvoud, maar het meervoud is goed te verdedigen, of verdient zelfs de voorkeur. Of ze zeggen: soms dwingt de context een meervoud af (zoals in Een aantal mensen druppelden het café binnen).


Naar mijn mening bevestigt deze uitleg alleen maar de mensen die steeds opmerken "Moet dat niet enkelvoud zijn?". Die mensen worden gesterkt in hun kritiek (kijk, dat is tenminste "strikt grammaticaal" juist!).  Maar nooit merken mensen op: "Moet het niet meervoud zijn?". En nooit dwingt de context een enkelvoud af. Dat alles wijst maar in één richting. Dat genuanceerde verhaal, zo gepresenteerd, is onzin.


Wat vindt de taalprof dan van die kwestie? Meestal bij die eeuwige kwesties is het probleem dat het taaladvies de zaak omkeert. De grammaticadeskundigen bestempelen de verkeerde vorm als "strikt grammaticaal juist" (wat een lege formulering is) en de goede vorm wordt gebrandmerkt als "eigenlijk fout, maar we staan het grootmoedig toe". Dat is voer voor de mensen die denken dat grammatica iets is waar je streng over moet doen, waardoor de hele kwestie tientallen jaren blijft aanslepen. Triest, ik heb er geen ander woord voor.


Mensen, luister nou naar de taalprof: een aantal mensen is een meervoudige woordgroep, net als een paar mensen, een heleboel mensen, een stuk of twintig mensen, een dikke honderd mensen. Het is volkomen normaal om te zeggen Een aantal mensen gaven elkaar een hand, en elkaar kan alleen verwijzen naar een meervoud. Ook is Een aantal mensen die ik ken een goede woordgroep, en aantal zou het betrekkelijk voornaamwoord dat vereisen.


Je kunt een aantal mensen bij hoge uitzondering wel in het enkelvoud gebruiken, maar dáár moet dan een speciale reden voor zijn. Dan moet je bijvoorbeeld spreken over een groot aantal (en zelfs dan zou ik het meervoud nog beter vinden), of over het aantal (wat een heel andere constructie geeft). Of je probeert een aantal mensen met alle geweld "collectief" op te vatten, als een groep, die als een eenheid opereert. Maar zelfs in dat geval is mij geen overtuigend voorbeeld bekend waar het meervoud niet ook prima voldoet.


Dus als er nou toch iemand wil spreken van "strikt grammaticaal" (wat ik iedereen zou afraden, want het zet de grammatica alleen maar in een kwaad daglicht), zeg dan dat het meervoud "strikt grammaticaal correct" is. En laat de meerderheid van de taalgebruikers met rust.

Nog niet overtuigd? Lees dan een aantal toevoegingen!