Dat kan de taalprof onder een eik ook

In de laatste aflevering van het programma Zomergasten liet Ionica Smeets een fragment zien van de taalvirtuoos Kees Torn, die een liedje had gecomponeerd waarin het laatste woord van elke regel een Nederlands woord was, dat tegelijk een vernederlandst uitgesproken Engels woord was, dat ook nog eens de Engelse vertaling vormde van het voorlaatste Nederlandse woord.

Dit procedé is geïllustreerd in de titel van deze blogpost Dat kan de taalprof onder een eik ook. Het Nederlandse ook is een homofoon van het Engelse oak, wat weer een vertaling is van het Nederlandse woord eik.

In de uitzending werd het kunststukje van Kees Torn besproken als een bijna bovenmenselijke prestatie, die voor een normaal mens onmogelijk is en waar zelfs een virtuoos als Torn jaren voor nodig heeft gehad. Dat lijkt me nou ook weer overdreven.

Ik wil niets afdingen op Kees Torns prestatie, want om een goed lopende, onberispelijk rijmende en dan ook nog eens een semantisch coherente tekst te maken, moet je wel even de tijd nemen, maar als je er eenmaal inzit kun je in een dagje best iets bereiken. Zeker als je iets van grammatica weet.

Wat is het grammaticale probleem van dit soort teksten? Veel van die woorden zijn in het Nederlands werkwoorden. Vaak heb je dan een werkwoord in de eerste persoon enkelvoud (store - stoor, pie - paai), maar als het Engelse woord een voltooid deelwoord is (of als het toevallig op een -t eindigt) kun je ook derde persoon enkelvoud krijgen (stored - stoort, named - neemt). In beide gevallen zit je dan bijna automatisch aan een bijzinsvolgorde vast, tenzij je het lijdend voorwerp op de volgende regel laat doorlopen, of als het een onovergankelijk werkwoord is; dan kun je een lang onderwerp maken (Het hoekje van je leitje sleet).

Van alle bijzinnen zijn de betrekkelijke bijzinnen het makkelijkste (Een vrouw die steeds van zeemleer zweet), maar een zin met Als kan ook bijna altijd (Als je soms een vracht vreet).

Nog lastiger is het als het Engelse woord een werkwoord is (wat vaak het geval is). Dan moet je een bijzin in een bijzin maken (Als je waarop je wacht weet, of Als je 't feestje dat je vreesde viert). Dat klinkt al meteen geforceerd.

Toch is het aantal bruikbare woorden groter dan je denkt, zelfs als je alle door Torn gebruikte woorden vermijdt. Dit is wat de taalprof in een dagje verzon. Zittend onder een eik, want het moet natuurlijk wel kloppen:

Mijn oom vindt kauwen op een stropdas (tie) taai
Dus lijkt hem alles wat ik bak (fry) fraai
Maar hij eet liever dan patat (chips) chips
En kijkt dan van de pitten (pips) pips

Hij heeft waarschijnlijk ook een slecht (bad) bed
Waarin hij constant in een kuil (pit) pit
Ik zei: 'Ik denk dat u vervloekt (banned) bent'
'Omdat u voedsel enkel ingeblikt (canned) kent.'

Hij schold toen zwaaiend met een stok (stick): 'Stik!'
'Als ik zo over mijn kort lontje (wick) wik,'
'Denk ik dat ik een goede uitslag (score) scoor'
'Als ik hiermee door een mannelijk zwijn (boar) boor'

Maar ik, die met kritiek wacht (wait), weet:
Dat hij zich altijd met zijn partner (mate) meet
Omdat hij vroeger steeds te laat (late) leed
Van wat zij op een afspraak (date) deed:

Dat hij van haar gesluierd (veiled) veelt
Dat zij het bier verschaald (staled) steelt
En in de glazen woedend (pissed) pist
Omdat ze van geen kaartspel (whist) wist.

Als hem wat hem bedwelmde (drugged) drukt
En hij daarvan geïrriteerd (bugged) bukt
Als alles wat hij opborg (stored) stoort
En de tandarts hem verveeld (bored) boort

Wordt zelfs een medicijn (drug) druk
Gaat zijn relatie die al vastzat (stuck) stuk
De keuken die nog was gesloten (locked) lokt
Hij die een blauwtje heeft gelopen (walked) wokt

Niet dat mijn oom dat elke dag (day) dee
Naar de Chinees mag ik altijd in mei (may) mee
Hij neemt dan zelf nasi en voor mij (me) mie
En beide voor de vrouwen want die zijn (be) bi.

Nu ben ik mijn beheersing nogal (quite) kwijt
Omdat hij zijn servet steeds goed (right) rijt
Niet dat ik om zo'n scheurtje (tear) tier
Maar het zijn er naar ik vrees (fear) vier