De laatste puzzel van 2009 leverde ondanks de vakantie en de late publicatie niet eens zoveel minder stemmers op dan andere: precies 100, waardoor de percentages samenvielen met de absolute aantallen. Mooie spreiding ditmaal: 35 stemmers kozen voor De taalprof biedt u deze nieuwjaarswens aan, 17 voor Deze nieuwjaarswens wordt u aangeboden door de taalprof, en 48 voor U krijgt deze nieuwjaarswens aangeboden door de taalprof.
De bedoeling was om het nadenken over de lijdende vorm te stimuleren. De tweede zin is de klassieke passieve tegenhanger van de eerste, en de tweede is het zogeheten "pseudopassief" (of "semipassief"), dat gevormd wordt met het werkwoord krijgen, en het oorspronkelijke meewerkend voorwerp in onderwerpspositie.
De lezers die de eerste zin kiezen, zullen dat hebben gedaan omdat het de enige actieve zin is, waarin de handelende persoon het onderwerp is. In de andere twee varianten staat de handelende persoon meer op de achtergrond. Sommige lezers die voor de derde zin opteren, merken op dat zin 1 en 2 elkaars tegenhangers zijn en dat daarom 3 het buitenbeentje is. Argumentatie voor de tweede zin is er nauwelijks, of het moet de opmerking zijn dat deze zin het enige echte passief is.
Misschien zijn er meer motieven, maar ze kwamen in de argumentatie niet bovendrijven. In de eerste twee zinnen is u meewerkend voorwerp, bijvoorbeeld, of in zin 1 en 3 is de nieuwjaarswens lijdend voorwerp. In zin 2 en 3 worden hulpwerkwoorden gebruikt. Een lezer merkt nog op de derde zin pleonastisch te vinden. Misschien dat dit oordeel voortkomt uit de lezing waarin aangeboden door de taalprof een bijvoeglijke bepaling bij nieuwjaarswens is (niet zo waarschijnlijk in deze vorm, maar te forceren met een komma).
De nieuwe opgave:
Zin 1 hoort er volgens mij niet bij. Je kunt 'als versteend' niet comfortabel verplaatsen in de zin:
BeantwoordenVerwijderen?Wij zaten op een zelfgemaakt krukje als versteend.
?Als versteend zaten wij op een zelfgemaakt krukje.
De crux moet hem zitten in de vraag of de voegwoordconstituent als deel van het gezegde kan worden beschouwd. Ik slaap er nog een nachtje over en post morgen mijn overpeinzingen.
@Koen Leenhouts: Dus die veplaatsing in zin 2 is volgens jou helemaal OK? 'Wij zaten op een zelfgemaakt krukje als portier'? En begrijp ik het goed dat je vindt dat de voegwoordconstituent in zin 1 wel deel van het gezegde zou zijn en in 2 en 3 niet?
BeantwoordenVerwijderen@taalprof: Die verplaatsing in zin 2 is inderdaad op zijn minst raar. In dat geval zou ik zeggen, dat de VwC in 1 en 2 deel uit maakt van het gezegde.
BeantwoordenVerwijderenAlleen vind ik het ook weer gek om 'zitten als portier' als een niet-copulatief gezegde te zien, want wat doet dat 'als portier' eigenlijk? Het is niet echt een resultaatsgezegde en eigenlijk ook geen oordeelsgezegde, maar het heeft er wel bepaalde eigenschappen van.
@Koen Leenhouts: ik snap je overwegingen. De zinsdelen in 1 en 2 lijken een sterkere relatie met het werkwoord te hebben. Maar ook richtingsbepalingen en resultaatbepalingen komen niet in die achterpositie voor. En bepalingen van gesteldheid natuurlijk ook niet: 'We zaten op een zelfgemaakt krukje lachend' kan ook niet. Dat betekent dat het predicatieve karakter van de bepaling van gesteldheid al voldoende zou zijn om die plaatsingsmogelijkheden te verklaren.
BeantwoordenVerwijderen