woensdag 24 september 2008

Taalprof afgeleid



Het is misschien niet iets voor een doordeweekse dag, maar bij het laatste stukje over de bepaling van gesteldheid struikelde de taalprof over een spontane opeenvolging van drie keer het woordje als. Hij wilde schrijven: Als 'als' "zoals" betekent, is er geen sprake van een bepaling van gesteldheid, en schreef bijna: Als 'als' "als" betekent, is er geen sprake van een bepaling van gesteldheid.


Nou dacht hij altijd dat de opperlandse kampioen het woord vliegen was: Als achter vliegen vliegen vliegen, vliegen vliegen vliegen achterna. En hij wist ook wel dat met het woordje dat ook wel iets te construeren valt, omdat dat verschillende woordsoorten kan vertegenwoordigen (onderschikkend voegwoord, aanwijzend voornaamwoord, betrekkelijk voornaamwoord, en dan kun je er ook nog een zelfstandig naamwoord van maken door er aanhalingstekens omheen te zetten). Zo kun je maken: Het bestuur, dat dat dát "dat" dát "dat" kon vervangen, niet opgemerkt had..., waarbij een bijzin met voegwoord dat het  onderwerp vormt in een bijzin met betrekkelijk voornaamwoord. In een parafrase: Het bestuur, hetwelk dat dit "dat" dat "dat" kon vervangen, niet opgemerkt had...


Maar met als kan het nog sterker.

Want de oorspronkelijke zin, Als als als betekent, kun je gemakkelijk uitbreiden met twee bijvoeglijke bepalingen. Net zoals je kunt zeggen 'dit' als voornaamwoord, kun je ook zeggen 'als' als voegwoord en zelfs daarin kun je voegwoord vervangen door "als" (met een -toegegeven, onwaarschijnlijke- betekenis: het woordje 'als' in de betekenis "als"). Dit procedé kun je twee keer toepassen:  Als 'als' -als "als"- 'als' -als "als"- betekent, dan is er geen sprake van een bepaling van gesteldheid. Dan zit je op 7 keer hetzelfde woord.


Dit is natuurlijk allemaal heel erg geconstrueerd, maar dat zijn die opperlandse kunststukjes altijd wel een beetje. De spontane zijn leuker, maar toch.

11 opmerkingen:

  1. Een mooie vind ik deze:
    Als in Rijen rijen reien rijden, rijden rijen reien Rijen even later weer uit.
    Omdat daarin een woord vier keer anders wordt geschreven terwijl het wel hetzelfde klinkt (al heb je natuurlijk altijd puristen die nadrukkelijk 'rijden' zeggen).

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Van dit soort taalgrapjes raakt mijn spellingscontroller helemaal in paniek.

    BeantwoordenVerwijderen
  3. @pascal: jaja, "herhaalde woorden verwijderen," dat kan niet altijd.

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Als voor nog niet begraven graven graven graven graven, graven graven gravengraven!
    Met dank aan Kees Torn: http://www.youtube.com/watch?v=eHnpjsR5q6g

    BeantwoordenVerwijderen
  5. In de moderne spelling wordt "opperlands" geschreven als "opperlans"..... ;-)

    BeantwoordenVerwijderen
  6. @erik: ja, die van Kees Torn kende ik, maar strikt genomen is dit niet 9x hetzelfde woord, maar 9x dezelfde twee lettergrepen achter elkaar. Met zelfstandige naamwoorden en werkwoorden is het makkelijker omdat je dan kale meervouden met hele werkwoorden kunt combineren. Als je een woord zou kunnen vinden dat ook nog een stoffelijk bijvoeglijk naamwoord (zoals 'houten') zou kunnen zijn, zou het nog langer kunnen.
    Een woord dat stoffelijk bijvoeglijk naamwoord, zelfstandig naamwoord in het meervoud, én overgankelijk werkwoord kan zijn zou theoretisch, volgens het vliegen-schema, 12x hetzelfde woord moeten opleveren.
    Het moet natuurlijk semantisch wel een beetje kloppen. Neem 'aarden'. Dat kan zijn "van zand," "akkers", en "met de aarde verbinden". Gesteld dat een akker een andere akker met de aarde kan verbinden, dan kun je dus zeggen: 'Als achter aarden (bnw) aarden (znw) aarden (bnw) aarden (znw) aarden (bnw) aarden (znw) aarden (ww), aarden (ww) aarden (bnw) aarden (znw) aarden (bnw) aarden (znw).
    Gesteld nu dat je volgens Rutgers procedé ook nog eens een woord kunt vinden dat een kwantitatieve bepaling bij een zelfstandig naamwoord kan zijn (bijvoorbeeld 'hopen hopen' of 'kisten kisten'), dan zou je het theoretisch maximum nog moeten kunnen oprekken naar 17. Maar dan moet je semantisch wel heel erg op je tenen staan denk ik.

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Met "veren" kom je in elk geval op veer(!)tien:
    Als onder veren veren veren veren veren, veren veren veren veren veren, veren veren veren veren en alle veren elkaar.
    Oftewel:
    veren (adj.): bestaand uit veren
    veren (subst.): stootdempende spiralen
    veren (ww.): buigsteunen
    Als onder vederspiralen vederspiralen buigsteunen, buigsteunen (de bovengelegen) vederspiralen vederspiralen, alsmede (de ondergelegen) vederspiralen vederspiralen en alle vederspiralen elkaar.

    BeantwoordenVerwijderen
  8. Hij kan nog langer als je bedenkt dat "veren" ambigu is tussen:
    1. stootdempende spiralen
    2. veerboten
    Als veren veren veren veren bevatten en als onder veren veren veren veren veren, veren veren veren veren veren, veren veren veren veren, veren veren veren veren, veren veren veren veren, veren veren veren veren, veren veren veren veren, veren veren veren veren, veren verenveren veren verenveren, veren verenveren veren verenveren en alle veren veren en veren veren elkaar.
    Als vederen boten vederen stootdempers hebben en als onder vederen boten vederen boten buigsteunen, dan buigsteunen (de bovengelegen) vederen boten vederen boten, (de ondergelegen) vederen boten vederen boten, (de bovengelegen) vederen stootdempers vederen stootdempers, (de ondergelegen) vederen stootdempers vederen stootdempers, (de bovengelegen) vederen boten vederen stootdempers, (de ondergelegen) vederen boten vederen stootdempers, (de bovengelegen) vederen stootdempers vederen boten, (de ondergelegen) vederen stootdempers vederen boten, (de bovengelegen) vederen bootstootdempers vederen bootstootdempers, (de ondergelegen) vederen bootstootdempers vederen bootstootdempers en alle vederen boten en vederen stootdempers elkaar.

    BeantwoordenVerwijderen
  9. @Henk: ik vind het allemaal mooi gevonden, maar het gebruik van 'veren' als overgankelijk werkwoord ('iets veert iets') vind ik niet terug in het woordenboek. Kun je dat wel zeggen, 'de boot veert de stootdempers' (of andersom)?
    Je strategie om door nevenschikking nog meer winst te halen had ik in mijn overwegingen nog niet betrokken. In principe zou je hiermee ook met minder ambigue woorden tot in het oneindige door kunnen gaan ('dan vliegen vliegen, vliegen vliegen, vliegen vliegen, ... en ten slotte, kruipen kevers.

    BeantwoordenVerwijderen
  10. Google geeft een handjevol treffers bij de passief "wordt geveerd", dus er moet in elk geval bij een deel van de taalgebruikers een overgankelijk "veren" bestaan. Wat mij betreft is dat in het Opperlands voldoende. Schoonheidshalve moet je soms wat door de veren zien, niet? Maar je hebt natuurlijk gelijk als je zegt dat dat op z'n minst ongebruikelijk is.

    BeantwoordenVerwijderen
  11. @Henk: OK, ik zie het. Het komt zo te zien voornamelijk voor in de betekenis dat iets "geveerd wordt" door schokbrekers of stootdempers. Dan zou je dus in dit geval moeten zeggen dat de stootdempers de boten veren (de veren veren veren). Om althans een minimum van voorstelbare betekenis te handhaven.

    BeantwoordenVerwijderen