GrammatiQA #1

Nieuw op het Taalprof Weblog! Af en toe een Grammatica-Quizvraag met Antwoord.


Als eerste een grap uit de rubriek Ruggespraak (Onze Taal, juni 2009):

Kinderen bewust maken

Goed voorbeeld doet goed volgen. 5 gezinnen laten zien hoe u eraan
begint, betrokken blijft en werkelijk iets bereikt.

Wat is hier de grammaticale grap?

(a) Je kunt kinderen lezen als het onderwerp, maar ook als het lijdend voorwerp;

(b) Je kunt bewust lezen als een bijwoordelijke bepaling, maar ook als een bijvoeglijke bepaling;

(c) Je kunt bewust lezen als een bepaling van gesteldheid, maar ook als een bijwoordelijke bepaling;

(d) Je kunt maken lezen als een zelfstandig werkwoord, maar ook als een hulpwerkwoord.

Goed!

Helaas! Dat is niet goed.

Het goede antwoord is (c). Kinderen is hoe dan ook lijdend voorwerp, en maken is een zelfstandig werkwoord. De grap zit in de dubbelzinnigheid van bewust. Dat kun je lezen als een bepaling van gesteldheid ("je zorgt ervoor dat kinderen bewust worden"), maar ook als een bijwoordelijke bepaling ("je maakt kinderen, en wel op een bewuste manier").



Uit het stukje tekst onder de titel blijkt dat waarschijnlijk de bijwoordelijke lezing bedoeld is. Maar je bent geneigd om het in eerste instantie anders te lezen, omdat bewust maken zo vaak voorkomt dat het bijna één woord is.



Dit type grap komt heel vaak voor, maar
werkt alleen op schrift. Omdat bepaling van gesteldheid en werkwoord één klemtoon dragen, hoor
je in de uitspraak van die lezing één klemtoon (beWUST maken), en de bijwoordelijke lezing
twee klemtonen (beWUST MAken).


Zie ook deze log.