Ik dacht dat een selfie een foto was van jezelf (in allerlei contexten), vaak geplaatst op sociale media. Maar was dat wat er in de toespraak bedoeld werd? "Nederland is meer dan 17 miljoen foto's van jezelf"?
Het kan natuurlijk zijn dat hier sprake is van een bewuste stijlfiguur: het fotografische zelfportret wordt hier gebruikt als een metonymie: de foto staat eigenlijk voor de persoon. Toch kan ik me niet aan de indruk onttrekken dat de vorst het woord in een andere betekenis gebruikte: een selfie is volgens hem blijkbaar een individu, dat in geen enkele relatie tot andere individuen (of tot de samenleving) staat. Misschien als een anglicistische afkorting van zelfingenomen of in zichzelf gekeerd.
Het wachten is nu op een gebruikswijze als Ik ben een echte selfie, of Hij gedroeg zich nog te veel als een selfie, waarmee de betekenisverschuiving een feit is geworden. Kan het vernieuwde woord nog een keer woord van het jaar worden.
Ik snap het probleem niet zo goed, het lijkt een nogal voor de hand liggende metaforische uitbreiding:
BeantwoordenVerwijdereneen 'normale' foto maak je van anderen --> je bent met anderen bezig.
een selfie maak je van jezelf --> je bent met jezelf bezig.
Onze koning wil een samenleving waarin niet iedereen met zichzelf bezig is. Hij wil dus geen selfies. Enige andere afkomst, bv. van zelfingenomen oid lijkt me erg onwaarschijnlijk, net als de voorgestelde gebruikswijzes in de laatste alinea.
Nou ja, probleem, probleem... het lijkt me inderdaad zoals jij zegt de betekenis dat je met jezelf bezig bent. Een selfie is dan een persoon die (vooral) met zichzelf bezig is. Maar naar mijn idee is dan dat hele fotograferen uit beeld verdwenen. Dat is toch enigszins opmerkelijk? Je kunt dat best een voor de hand liggende betekenisuitbreiding noemen (of betekenisverschuiving zou ik eerder zeggen), maar niet alle voor de hand liggende ontwikkelingen vinden ook inderdaad plaats. En nee, ik bedoelde niet dat het afkomstig zou zijn van 'zelfingenomen' of iets dergelijks. De afkomst is onomstreden. Het ging mij meer om een (desnoods extra) associatie die deze verschuiving zou verklaren.
VerwijderenMisschien doelt de koning op een een selfie met iedereen. Nederland is niet enkel 17 miljoen aparte selfies, Nederland is ook één gezamenlijke selfie, een samenselfie ofte samenleving.
VerwijderenJa, dat zal de bedoeling zijn geweest van 'meer dan.' De samenleving is dan de meerwaarde die je krijgt als je 17 miljoen individuen hebt die verenigd zijn in een soort van gezamenlijkheid.
VerwijderenDe selfie is nog te jong om al een voldragen gevoelswaarde te hebben.
BeantwoordenVerwijderenDaarom kon de vorst ook makkelijk een recente trend aanvatten om zijn punt te maken: wees sociaal en niet egoïstisch.
Maar die foto van jezelf neigt wel enigszins naar de invulling "zelfingenomen","zelfgenoegzaam" en naar een mentaliteit van "ik heb je niet nodig".
In theorie kan je echter ook zeggen dat een selfie in een context met de ander wordt gemaakt en juist die relatie onderstreept.
Ik proef in die toespraak wel dat eerste aspect vrij sterk. Het negatieve, dat in het gebruik misschien gaat overheersen.
Een selfie begrijp ik al niet.
BeantwoordenVerwijderenMaar nu zie ik ook nog heel veel gewapende selfies met selfiestok rondlopen.
Komt er een doe-het-zelf Oorlog in selfieland?
Bezorgde groet,
Ik zie eigenlijk niet goed hoe je iets anders waarschijnlijker kunt achten dan metonymie (ook al wist ik niet wat dat woord betekende). Het selfie-fenomeen is op diverse plaatsen belachelijk gemaakt als voorbeeld van de oppervlakkigheid en egocentriciteit van de moderne mens en/of de sociale media. Dit woordgebruik is daar een kernachtige samenvatting van. Dat dat per ongeluk was lijkt me daarom onwaarschijnlijk.
BeantwoordenVerwijderenGeachte Taalprof,
BeantwoordenVerwijderenBetekenisuitbreiding zou ik zeggen. De betekenis “zelfoto” blijft doorbestaan dunkt me; als die dooft zou je van verschuiving kunnen spreken. Boeiend fenomeen inderdaad, ook omdat het zo snel gebeurt (En natuurlijk geen probleem. Milfje knoeit communicatief. Taalkundig ook trouwens.) Bewust metaforisch gebruik door Maxima’s man of zijn preekschrijver is onwaarschijnlijk. Mee eens. Er zijn dus mensen (vooralsnog weinig neem ik aan, ik hoor het voor het eerst) die de brede betekenis hanteren: zelfzuchtig persoon. Interessant is of ze daarnaast ook de nauwere betekenisvariant kennen. Ik vraag me af: heeft de introducteur de betekenis bewust verbreed of heeft hij het woord opgeraapt en gedacht de betekenis wel te weten? Niet met zekerheid te zeggen, maar ik gok het laatste. In dat geval moet het haast iemand geweest zijn die vrij ver van de dagelijkse taalpraktijk afstaat. Een hoog persoon, een allochtoon, beide …? Zelfingenomenen, in zichzelf gekeerden: betekeniszijspoortjes. Deze lui kunnen erg sociaal zijn.
Hadden we het woord in de foto-betekenis al niet nodig (zoals Kees van Kooten e.a. betoogden), als persoonsaanduiding nog minder. Het verdringt puike Nederlandse woorden als Einzelgänger. Nee, even serieus, wat is er mis met eenling, solist, ikje, ego(otje)? De pingelaar uit de voetballerij staat ook te trappelen om betekenisverbreding. Hadden we een koning al niet nodig, informele of zelfs popi taal van zijn kant nog veel minder. Als hij zo nodig ons boegbeeld wil zijn, laat hij (hem) dan vooral MBN – Mooi Beschaafd Nederlands - gebruiken. Moest me even van het hard.
Overstapje.
Ik zei tegen een kameraad: nou, jij kent je klassiekers. Hij vergenoegd, maar het was klassieken volgens hem. Wat jij?
Gegroet van pjjotr
We zullen zien hoe die betekenis zich ontwikkelt. Die koninklijke motieven, daar kunnen we alleen maar over speculeren.
VerwijderenOver 'klassiekers/klassieken' bestaan inmiddels taaladviezen. Dus als je een normkwestie beslecht wilt zien, kun je bijvoorbeeld deze link volgen.