De twitteraars van Onze Taal gaven gisteren een linkje naar een column over de taal van de IT. Altijd interessant, dus toch even lezen. Wat een messcherpe analyse! Het gaat hier blijkbaar om een columnist die vijftig jaar onder een steen heeft geleefd en nu ineens in het volle licht treedt om zijn (haar?) inzichten wereldkundig te maken.
Zo leren wij dat het woord computer in het Frans en het Duits helemaal niet bestaat! In het Frans is het ordinateur, terwijl de Duitsers stelselmatig het woord elektronische Datenverarbeitungsanlage schijnen te gebruiken. Je vraagt je af hoe onze oosterburen nog in staat zijn om een sms-je te versturen, want daar ben je al een belangrijk deel van kwijt als je het over computers wilt hebben. Ik heb toch stellig de indruk dat de meeste Duitsers het gewoon over der Computer hebben, maar misschien geldt dit niet voor de IT-wereld, dat zou kunnen.
Ook krijgen wij meer inzicht in de pijnlijke hoofdbrekens van de IT-blogger, getuige de volgende passage: "Als blogger moet ik soms ook goed nadenken om niet teveel Engelstalige vaktermen te gebruiken, die soms heerlijk kort, krachtig en duidelijk zijn. Nederlandse woorden of begrippen zijn toch vaak niet goed dekkend of zelfs tegengesteld." Ik kan daar heel lang over nadenken. Blijkbaar zijn de resulterende blogs dus vervelend lang, slap of onduidelijk (maar de hele column doorlezend kan ik dat wel een beetje beamen), alleen maar omdat de auteur, uit welke motieven dan ook, ervoor kiest om inferieure Nederlandse termen te gebruiken. En dat zich blijkbaar vertalingen opdringen die een betekenis hebben die tegengesteld is aan de betekenis van de term uit de brontaal is al helemaal onbegrijpelijk. Je vraagt je af in hoeverre dat dan nog vertalingen zijn!
Maar wacht, er is ook een kritische noot. De columnist richt zijn (haar?) pijlen op het woord 'digibeet.' Dat is, zo signaleert hij (zij?) "een knipoog naar het woord 'analfabeet.' Maar let op: "Maar, nu komt het, een alfabeet is dus iemand die wel kennis heeft van het alfabet, dus in feite is een digibeet een kenner van het digitale alfabet. Een niet-kenner zou volgens dezelfde principes en adigibeet moeten heten." Met andere woorden, knipoog of geen knipoog, het is gewoon fout! Dat '-beet' kan dus blijkbaar nog wel door de beugel, en dat je 'alfa' door 'digi' vervangt daar is dan ook nog wel mee te leven, maar bij het ontbreken van 'a-' wordt een grens gepasseerd. Ook al betreft het hier een woord dat helemaal niet in het Nederlands is opgebouwd (maar via het Duits en Latijn ontleend aan het Grieks), een beetje creativiteit is toegestaan maar het moet niet te gek worden. Goed dat er eindelijk eens iemand dat geluid laat horen.
Hoe dan ook, in deze column wordt toch maar gesignaleerd dat er "een stortvloed aan IT-leenwoorden" in het Nederlands ontstaan is. Woorden als 'sorry' en 'baby' (die blijkbaar in de IT-wereld bij uitstek in zwang zijn) worden zelfs op Wikipedia al als volledig ingeburgerde woorden benoemd. Je vraagt je af waar dit moet eindigen.
"Het aantal nieuwe begrippen groeit bijna net zo snel als data," zo lezen wij, nog maar net bekomen van de vorige alinea. Om van de woorden nog maar te zwijgen, denk je daar dan bij. "Maar de snelheid waarmee nieuwe woorden en begrippen ontstaan, is groot." O, gelukkig.
Maar wat was nou die messcherpe analyse? Let op: "Kenmerkend voor de 21ste eeuw is dat informatie zich verder zal uitbreiden met nieuwe toepassingen en een grotere rol zal spelen in ons dagelijkse leven." Kijk, daar is geen speld tussen te krijgen. Het is op zichzelf wel een geruststellende gedachte dat de informatie niet inkrimpt, zoals in andere eeuwen, en dat nieuwe toepassingen een steeds kleinere rol in ons dagelijks leven gaan spelen. Mooi dat de IT-wereld die eeuwenlange misstanden nu eindelijk heeft opgelost.
+1
BeantwoordenVerwijderendit is de bron: http://www.datacentered.nl/
BeantwoordenVerwijderen@Jos: Aha, OK. Het is dus een hij.
BeantwoordenVerwijderen"Begrippen als cloud en ‘Big Data' zijn bijna niet zonder glimlach door de Nederlandse woorden wolk en grote gegevens te vervangen."
BeantwoordenVerwijderenIk ben niet tegen leenwoorden als die daadwerkelijk iets toevoegen aan de taal (d.w.z. als er geen equivalent bestaat dat de lading dekt, zoals het Engels geen equivalent van bv. 'gezellig', 'smakelijk eten' en 'leedvermaak'), maar ik snap in dit geval niet wat er op tegen is om het wel 'wolk' en 'Grote Gegevens' te noemen. 'Cloud' betekent nu eenmaal 'wolk'. De Engels(talig)en konden het blijkbaar aan om een nieuwe betekenis aan 'cloud' toe te voegen. Waarom kunnen Nederlanders dat niet met 'wolk'?
En kan iemand mij deze zin uitleggen? "Aantal nieuwe begrippen groeit bijna net zo snel als data. Maar de snelheid waarmee nieuwe woorden en begrippen ontstaan, is groot."
BeantwoordenVerwijderenDe meeste Duitsers die ik ken spreken over "Der Rechner".... http://de.wiktionary.org/wiki/Rechner
BeantwoordenVerwijderen... en die Anlage wordt al heel snel afgekort, zo spreekt een Duitser over EDV in plaats van Elektronische Datenverarbeitung, http://de.wikipedia.org/wiki/Elektronische_Datenverarbeitung . EDV kan men eenvoudig twitteren en sms'en.
@Rob Hooft: Dat wil ik best geloven, maar mijn ervaringen zijn anders. Als ik op de pagina van de bekende Duitse elektronicagigant Saturn als 'Suchbegriff' het woord 'Rechner' gebruik, dan krijg ik alleen de Casio FX 991 ES, maar dat is een rekenmachine. Voor computers moet ik 'Computer' gebruiken, of 'PC,' 'Notebook,' 'Laptop,' of 'Tablet.' Er worden wel Duitse woorden gebruikt zoals 'Festplatte' of 'Laufwerk' (waar wij 'harde schijf' zeggen), 'Drucker' (printer).
BeantwoordenVerwijderenIk stel me nou al die radeloze Duitsers voor die toe zijn aan een nieuwe Rechner en in de winkel samendrommen rond de Casio FX 991 ES en de Service (helaas ook al niet Kundendienstverleihungsabteilung) bestoken met vragen hoe je daar in hemelsnaam het internet (weltweite Elektronischedatennetzwerk) mee op kunt. En ze bellen natuurlijk ook met hun mobiele telefoons, die ze natuurlijk allemaal 'tragbare Fernsprechergeräte' noemen (en niet 'Handy' wat de Saturn ervan maakt).
Ja sorry dat ik het een beetje belachelijk maak, maar de gedachte dat het in het Duits allemaal wezenlijk anders gaat in de taal lijkt me een totaal absurde mythe. Volgens mij gedragen die Duitsers zich, in elk geval in de IT-wereld, ongeveer hetzelfde als de Nederlanders. Hier heb je ook mensen die hardnekkig over 'elektronische rekenmachines' blijven spreken (en heetten vroeger de Computerafdelingen van bedrijven en instellingen ook niet 'rekencentrum?)
@Taalprof: je reactie verbaast me zeer. Je gaat tekeer tegen een stukje waarin een aantal dingen over taal worden gezegd waar je het zelf dacht ik helemaal mee eens bent. Ik in elk geval wel. (Het vinden van goede termen bij het schrijven over IT in het Nederlands kan inderdaad lastig zijn.) Ook op de taal van het stukje zelf is, op dat ene zinnetje ('Aantal ...') na eigenlijk niets af te dingen. Het lijkt bijna alsof je zo tekeer gaat omdat je niets kunt vinden om tekeer tegen te kunnen gaan. Vanwaar deze opwinding?
BeantwoordenVerwijderen@Reinier Post: Ik verzet mij altijd tegen met veel aplomb gebrachte stellige beweringen over taal. Ik zou dat zelf geen 'tekeergaan' noemen, dat vind ik wat te extreem geformuleerd. Ik heb de columnist ook niet bekritiseerd op zijn taalgebruik, maar op die nietszeggende aaneenschakeling van uitgekauwde beweringen. Als dit een column uit pakweg 1991 was geweest had je me er niet over gehoord. Maar het is 2011, en de uitspraak dat de IT-wereld veel Engelse termen heeft opgeleverd waarvan er sommige ingeburgerd zijn en andere niet heb ik al talloze malen gelezen. En dat je als blogger zo'n moeite moet doen om heerlijk korte en toepasselijke termen te vervangen door Nederlandse termen met een tegengestelde betekenis, schei toch uit. Doe dat dan niet, zou ik zeggen, maar jammer er niet zo over.
BeantwoordenVerwijderenEn dan de als trouvaille gebrachte kritiek op 'digibeet,' die kennen we toch ook al jaren? Evenals de andere kant van het verhaal, die nota bene wel genoemd wordt (de "knipoog") maar waar vervolgens zonder verder commentaar van afgestapt wordt.
Sorry hoor, maar ik ben blijkbaar allergisch voor een bepaald soort, wat ik dan beschouw als betweterigheid. Misschien maak ik mezelf daar ook wel schuldig aan, maar dan moet iemand anders dat maar op dezelfde manier opschrijven.
@Taalprof: Ik lees in het stukje helemaal niet dat de schrijver meent iets origineels te beweren. Ik vind het dan ook niet terecht om hem (m/v) op gebrek aan originaliteit aan te vallen. Je bedrijft wat in niet-Nederlands stropopargumentatie heet: in het belachelijke trekken van volstrekt zinnige beweringen. Bijvoorbeeld: de auteur merkt op dat het lastig is om over IT te schrijven omdat je steeds twijfelt of je het Engelstalige jargon moet gebruiken of naar een Nederlandstalige vertaling moet zoeken. Dat is geen jammeren maar gewoon het opmerken van een feit, waar je in bv. de taalkunde net zo goed last van hebt, en met tegengestelde betekenissen heeft het ook niets te maken. Schrijf dat dan ook niet.
BeantwoordenVerwijderen@Reinier Post: Ik heb het niet over originaliteit, maar over "een aaneenschakeling van uitgekauwde beweringen." Ik heb de volgende beweringen bekritiseerd: (1) in het Duits en het Frans bestaat het woord 'computer' niet; (2) 'digibeet' is dan wel een knipoog maar onlogisch, dus fout; (3) als IT-blogger heb je het moeilijk omdat je je gedwongen voelt om Nederlandse termen te gebruiken met een tegengestelde betekenis; (4) er is "een stortvloed aan Engelse leenwoorden" in het Nederlands ontstaan als gevolg van de ontwikkelingen in de IT (zoals 'sorry' en 'baby'); (5) het aantal nieuwe begrippen groeit bijna net zo snel als data; (6) Kenmerkend voor de 21e eeuw is dat informatie zich steeds meer zal uitbreiden en een steeds grotere rol gaat spelen in ons dagelijks leven.
BeantwoordenVerwijderenKennelijk vind jij (3) een zinnige bewering. Nou, ik niet, omdat die bewering van de veronderstelling uitgaat dat er iets mis is met leenwoorden. Ik vind niet dat dat het geval is. En al helemaal niet als het leenwoord de lading wel dekt en andere mogelijkheden niet. Dan gebruik je toch lekker het leenwoord? Die tegengestelde betekenissen heb ik trouwens niet zelf verzonnen, dat staat letterlijk zo in de column.
Ik begrijp wel dat je mijn stijl in dit stukje te sarcastisch vind, en daar kan ik me wel iets bij voorstellen omdat de columnist te goeder trouw zal zijn, maar columns en stekelige reacties passen bij elkaar. Evenals stekelige reacties daar weer op.
Je chargeert weer. Ik ben het met je eens dat uit de werkelijke tekst waar je quasi-citaten naar verwijzen enige slordigheid blijkt, maar als je die wilt bekritiseren moet je zelf niet nog veel slordigerminder slordig zijn. Ik geloof dat dat is waar ik over val. En daarmee wees genoeg!
BeantwoordenVerwijderen@Reinier Post: Je hebt natuurlijk gelijk als je bedoelt dat ik een zekere retorische vorm kies die mijn kritiek ondersteunt, en als ik daarmee de columnist beweringen in de mond leg die hij niet gedaan heeft val je daar terecht over. Naar mijn mening is daarvan echter geen sprake.
BeantwoordenVerwijderenJij verwijt mij dat ik 'quasi-citaten' gebruik. Dat woord suggereert iets manipulatiefs. Ik zou zelf liever het neutrale woord 'parafrase' gebruiken (ook al zijn bewering 5 en 6 toevallig letterlijk aangehaald). Ik parafraseer delen van de column om een bepaalde vorm van kritiek te onderbouwen. Blijkbaar ben jij van mening dat ik daarin te ver ga. Daarover blijven wij het dus in zekere mate oneens.
Ha, toch nog de instemming gevonden :-)
BeantwoordenVerwijderen