Ondertussen op het marktplein

"Ja, nou gaat het toch echt de verkeerde kant op met dat weblog van jou!"
"Hè?"
"Man man man, wat een zielig gepietepeuter op de vierkante millimeter, zeg!"
"Wat bedoel je?"
"Eerst horen we weken haast niks, en dan ineens drie van die logs over het hulpwerkwoord waar de honden geen brood van lusten!"
"Hoezo dat dan?"
"Zie je dat nou zelf niet, dat je met één of twee lezers in discussie gaat, en dat je bij de tweede regel iedereen al kwijt bent?"
"Ehh..."
"En dan: waar gáát dit in hemelsnaam over? Wie zit hier nou op te wachten?"
"Ehh..."
"Vind jij nou serieus dat iedereen dit moet kunnen volgen?"
"Nou..."
"Dat iedereen op dit niveau moet kunnen meeneuzelen over wanneer iets nou wel of niet een hulpwerkwoord is? Get a life, zou ik zeggen. Het is maar een goede raad, denk daar maar eens over na."

De taalprof blijft passief

En wat is nou eigenlijk passief? Denkt daar eigenlijk wel eens iemand over na? Ja, passief betekent hetzelfde als lijdende vorm, tenminste als je het taalkundig bekijkt, want passief is natuurlijk ook nog een "gewoon woord": Hè doe nou eens niet zo passief!.

Op de site taalkoeien ben ik momenteel met een lezer hierover in discussie (als hij tenminste nog eens antwoordt). De lezer heeft het over passieve betekenis, maar dat is eigenlijk iets heel anders dan lijdende vorm.

Hûh?

Hulpwerkwoorden: een kleine toevoeging

Wat maakt een hulpwerkwoord tot een hulpwerkwoord? Waarom is zie in ik zie haar dansen geen hulpwerkwoord, en laten in ik laat haar dansen weer wel? Waarom lijken de taalkundigen het hierover niet eens te zijn, en zeggen sommige professoren dat er steeds meer hulpwerkwoorden bij komen in het Nederlands? Kunnen we nu niet eens eens en voor altijd een lijstje samenstellen van alle hulpwerkwoorden
in de taal en daar voor tien jaar met onze tengels van afblijven?

Ja, daar vraag je zowat!

Hoe het hulpwerkwoord helpt

Wat is een hulpwerkwoord? Het antwoord op deze simpele vraag is op het internet nog niet eens zo makkelijk te vinden. Sommige bronnen laten het bij de vaststelling dat het hulpwerkwoord niet zelfstandig voorkomt, andere beperken zich tot het opsommen van drie soorten (het hulpwerkwoord van tijd, van lijdende vorm en van modaliteit), en noemen de andere hulpwerkwoorden overige, zonder precies te zeggen welke dat dan zijn.

Iedereen heeft wel zo'n beetje gelijk, maar echt helder vind ik het allemaal niet. Kan dat nou niet scherper? Ik denk het wel.

Grap met benen

Aha! Misschien stromen dan nu eindelijk de syntactische grappen binnen! Een lezer suggereert een grap van Toon Hermans: Komt een vrouw bij de dokter en zegt: "Dokter, ik kan mijn benen niet uit elkaar houden". Zegt die dokter: "Mevrouw, dan moet u ze nummeren."


Is dit een syntactische grap? Jazeker!

Het woord dat langer werkt

Ik probeer me altijd een voorstelling te maken van zo'n redacteur die voor het katern Wetenschap & Onderwijs van de NRC de inhoudsopgave moet maken. Op zaterdag 7 april 2007 staat bovenaan de openingspagina het kopje: Werkwoorden zijn aparte woorden. Zo! Dan kom je even lekker binnen, moet die redacteur gedacht hebben. Iedereen denkt maar dat al die woordsoorten geen bal uitmaken en dat pakweg de termen bijvoeglijk naamwoord en voornaamwoordelijk bijwoord zowat inwisselbaar zijn, maar nee, we zullen de lezer eens even wakker schudden: werkwoorden, dat zijn in elk geval aparte woorden. Die negen andere woordsoorten, daar hebben we het later nog wel eens over, het moet niet te gek worden, maar dat van die werkwoorden, dat mag best wel eens gezegd worden. Pagina 51 staat er nog achter. Gauw opslaan!

Grap met baard

Weer eens een syntactische grap gespot! Wie kan zich nog de musical Mary Poppins herinneren? Onlangs (was het niet afgelopen zomer?) in de herhaling op de televisie geweest, met Julie Andrews en Dick van Dyke.

De kinderen Banks gaan met Mary en Dick op bezoek bij Uncle Arthur, die een mop vertelt waar iedereen van tegen het plafond komt te zweven. Hij gaat zo: "Speaking of names, I know a man with a wooden leg named Smith." "Really?  What's the name of his other leg?" Ja, zo flauw maken ze ze niet meer. Maar deze komt zelfs voor in een universitair tentamen van de Groningse linguïst Jan-Wouter Zwart. Kun je nagaan.