Zorgen voor een klein beetje discussie

Het voorzetselvoorwerp blijft de gemoederen bezig houden. Op een discussielijst voor docenten werd de vraag gesteld hoe in de zin Teer en nicotine zijn schadelijk, want ze zorgen voor allerlei kwalen het zinsdeel voor allerlei kwalen genoemd moet worden.

De reagerende docenten waren het (bijna) roerend eens: het is een voorzetselvoorwerp. Heeft de taalprof daar dan nog iets aan toe te voegen?

Geachte VPRO-redactie

Gisteravond, 25 mei 2008, kwam ik bij het zappen min of meer per ongeluk terecht bij uw cursus Brabants, die niet in de gids stond aangekondigd. Hoewel het mij verheugt dat u blijkbaar de teloorgang van ons taalonderwijs een halt wilt toeroepen, denk ik dat u de kijkers meer van dienst bent als u dergelijke educatieve projecten fatsoenlijk aankondigt, zodat ik mij gewapend met notitieblokje en opname-apparatuur geconcentreerd voor de beeldbuis kan installeren.


Daarnaast moeten mij ook een paar dingen van het hart over de inhoud van dit programma.

Nieuwe Taalvariant ontdekt door Taalprof

De taalprof kijkt ook wel eens naar een voetbalwedstrijd, maar hij luistert dan vooral naar het commentaar. Zo ook gisteravond, de oefenwedstrijd Nederland - Oekraïne. Ergens in de eerste helft zei de commentator: Bal laten lopen door Mandzjoek... Hee, dacht de taalprof, wat gek!

Hoezo gek? Is daar wat mis mee dan?

Wat is een hulpwerkwoord van aspect?

Niemand die Nederlands spreekt vindt het gek dat je een verleden tijd in de werkwoordsvorm uitdrukt. De zin Het regent kun je in één klap in de verleden tijd zetten door het werkwoord te veranderen: Het regende. Daar is helemaal geen extra woord voor nodig. Je kunt er natuurlijk wel gisteren bij zetten, of net, maar dat hoeft niet. Alleen al door te zeggen Het regende in plaats van het regent heb je uitgedrukt dat de regen in het verleden plaatsvond.

Eigenlijk is dat maar gek. De meeste betekenissen zijn uitgedrukt in aparte woorden. Zoals aspectuele betekenissen. Aspectu-wat?

Taalprof fronst wenkbrauw

Heet van de naald. Vandaag, 14 april, schrijft Ewoud Sanders in zijn rubriek Woordhoek in de NRC: "Na verschijning van de film Fitna werd bewoners van een Rotterdamse volkswijk om hun mening gevraagd."

Interessante zin! De taalprof zou zeggen: hypercorrectie.

Taalprof huilt uit

Geen Dutch Bloggie voor de taalprof gisteravond! Knarsetandend maar oprecht feciliteert hij de winnaar in de categorie Onderwijs, ZB digitaal. Wel een beetje knorrig juryrapport in deze categorie, dat in elk geval de winnaar geen recht deed: alle genomineerden waren eigenlijk te oud (ja sorry hoor!), en er waren erbij die "ons op de vingers [tikken] als de d’s en t’s niet kloppen." Dat laatste zal wel op de taalprof slaan, denk ik, want echte onderwijsbloggers doen dat natuurlijk niet. De taalprof kan zich dit ook niet herinneren, maar dat ligt ongetwijfeld aan zijn door verkoudheid en wrok benevelde brein.

Taalprof niet lekker

De meeste lezers zullen doorgaans geïnteresseerd zijn in wat er in het hoofd van de taalprof omgaat, maar vandaag zijn dat vieze en slijmerige stoffen die alleen met veel tissues en niesbuien verwijderd kunnen worden. Gewoonlijk blaakt hij van gezondheid, maar uitgerekend op de dag waarop hij zijn grootste triomfen had kunnen vieren, als geshortliste Dutch Bloggie in de categorie Onderwijs, is de taalprof geveld door, ja wat is het? Griep? Een flinke verkoudheid? Nou ja, wat het ook is, hij logt even uit om in een gemakkelijke stoel met een deken over zijn benen te gaan zitten kniezen. Zou hij dan toch gewoon een mens zijn?

De taalverloedering in beeld

Ik geniet altijd van artikelen waarin de auteur eens flink retorisch uitpakt tegen de in zijn (of haar) ogen onstuitbare verloedering van het Nederlands. Als ik in De Groene Amsterdammer een stuk aangekondigd zie met de titel Verloedert het Nederlands?, van de bekende schrijver Rob van Erkelens, dan ga ik daar eens even lekker voor zitten. Het antwoord op de in de titel gestelde vraag zal vast niet zijn: "Nou nee, dat valt wel mee."

Het holt achteruit (update)

Eerder deze week schreef ik over de uitspraak dat het met de schrijfvaardigheid van de Nederlanders snel bergafwaarts zou gaan. Deze uitspraak van de voorzitter van de VTN (de Vereniging Taleninstituten Nederland) zou gebaseerd zijn op "eigen onderzoek." Vanaf vandaag staat een samenvatting van dat onderzoek op de VTN-website. Het betreft een ledenonderzoek (of "bracheonderzoek") dat uitgevoerd is in de afgelopen twee jaar, en dat gaat over "de markt, de bedrijfsvoering en de toekomstverwachtingen" van de instituten.


Helaas wordt er in de samenvatting van dat onderzoek niet gesproken over de schrijfvaardigheid van de Nederlanders. Wellicht bevat het onderzoek vragen naar de meningen van de taalinstituten over die schrijfvaardigheid, maar die hebben de samenvatting dan niet gehaald.


De taleninstituten klagen over veeleisende opdrachtgevers en shoppende klanten die prijs belangrijker vinden dan kwaliteit. Desondanks ziet 85% van de VTN-leden de toekomst optimistisch tegemoet. Dat kan betekenen dat ze voor zichzelf steeds meer werk zien, maar ook dat hun werk vruchten afwerpt en daardoor aantrekkelijker wordt voor nieuwe klanten. Dan zou het juist de goede kant op gaan met de schrijfvaardigheid van de Nederlanders. Tenminste, als het aan de VTN-leden ligt.

Het holt achteruit

"Hier, kijk, daar heb je het weer!"
"Wat?"
"Nou lees maar"
"Ehh... Het gaat snel bergafwaarts met de schrijfvaardigheid van Nederlanders, bedoel je dat?"
"Ja, is het niet vreselijk? Je mag wel opschieten met die taalprofsite, anders kan straks niemand het meer lezen."
"Nou, er staat niet Het gaat snel bergafwaarts met de leesvaardigheid van Nederlanders."
"Nee maar dat is toch hetzelfde? Of het hangt samen, weet ik veel."