Armoede

In mijn vorige logje had ik ook iets willen zeggen over het feit dat veel mensen zich ergeren aan die reclame Gewoon dóén! (op het weblog Irritaal gaat het over Ik zeg: doen! van Natasja Froger), en in mijn hoofd zat de woordspeling tussen de uitdrukking In arren moede en het woord armoede om die uitweiding aan op te hangen. Maar ja, dat zou allemaal maar afleiden van waar het mij over ging, dus dat heb ik maar achterwege gelaten. Maar ik licht het toch even toe, want het is wel grappig.

Sluikreclame voor werkwoordelijk gezegde

Er lijkt zich tegenwoordig maatschappelijk een overdreven aandacht voor het werkwoordelijk gezegde af te tekenen. Het naamwoordelijk gezegde komt er een beetje bekaaid af. In de eindtermen voor het basisonderwijs wordt wel het werkwoordelijk gezegde genoemd, maar niet het naamwoordelijk gezegde. En dan worden wij ook nog eens om de haverklap in allerlei reclames aangespoord om dingen gewoon te dóén. Als dat geen teken van de tijd is.

Neem haar serieus

Taalpost doet het zonder commentaar: af en toe een paar taalkronkels naar het voorbeeld van de Onze-Taalrubriek Ruggespraak. Die van vrijdag 8 mei 2009 bevatte onder andere Pornoster Sacha wil serieus genomen worden. Helaas zonder commentaar, maar ja, dat is humor, dat je niks hoeft uit te leggen.


De taalpuristen doen het iets uitgebreider: die wijzen erop dat de twee betekenissen afhankelijk zijn van de klemtoon. Bij klemtoon op serieus krijg je de ene betekenis, en bij klemtoon op genomen de (haha) andere.


Maar neem dan toch de grammatica serieus en zeg wat hier aan de hand is! Zeg dat serieus met klemtoon een bepaling van gesteldheid is, die uitdrukt dat pornoster Sacha wil dat men vindt dat zij serieus is. En dat klemtoon op genomen inhoudt dat serieus een bijwoordelijke bepaling is ("op serieuze wijze"), met een eigen klemtoon trouwens.


En dat je dat klemtooneffect krijgt omdat het werkwoord met zijn complementen (waarvan die bepaling van gesteldheid er een is) maar één klemtoon heeft. Dat houdt trouwens in dat het niet gaat om wel of geen klemtoon op serieus, maar om wel of geen klemtoon op genomen. Bij de eerste lezing valt de klemtoon op genomen weg (iemand serieus nemen), bij de tweede houden beide zinsdelen hun klemtoon (iemand serieus nemen).


Zo. Nou kun je tenminste onbekommerd lachen omdat je weet dat je er ook nog wat van opgestoken hebt. Anders heeft het toch iets onbevredigends.

Volkskrantredactie blundert

"Goede journalistiek verloochent zich niet. Als de inrichting van de journalistiek honderd jaar geleden naar tevredenheid functioneerde, zouden we terug moeten kunnen naar die situatie." Bent u het daarmee eens? Dan wilt u dus terug naar de tachtigjarige oorlog, toen iedereen maar raak schreef en niemand kon lezen.


Tenminste, dat vindt Quiny Danko, chef redactie van de Volkskrantbijlage VK-banen.

Witteman komt er niet goed uit

Het is niet nieuw, maar soms is het toch weer verrassend. Misschien moet je het een fout noemen, en er zullen ook wel weer mensen zijn die er een contaminatie in zien, maar dat moet dan maar. Gisteravond, bij de afsluiting van het programma Pauw & Witteman, kondigde Paul Witteman een documentaire aan met de woorden: Dit komt daar onder andere in te zien.


Het klinkt gek, dat geef ik onmiddellijk toe. Maar als je het ontleedt is het lang niet zo gek als het klinkt.

Saaie grammaticakwesties

Altijd leuk als iemand naar je weblog verwijst. "Saaie grammaticakwesties luchtig opgeklopt" schrijft Mario de Zutter over de taalprof. Sympathiek bedoeld, ongetwijfeld, maar de formulering verraadt een diepgeworteld gevoel over de grammatica.


Blijkbaar zijn volgens Mario de grammaticakwesties die de taalprof aansnijdt, in hun diepste wezen saai, en de taalprof doet wanhopige pogingen om ze "luchtig op te kloppen" (mooie dubbele resultatieve bepaling van gesteldheid!) zodat ze nog een beetje verteerbaar worden. En dat terwijl de oogmerken van de taalprof juist andersom zijn: de inherent interessante grammaticakwesties van hun stoffige imago ontdoen om hun ware gedaante te onthullen.


Hoopgevend is dan wel weer de combinatie "saaie grammaticale kwesties". Ervan uitgaande dat dit niet dubbelop bedoeld is, staat hier dat de saaie grammaticakwesties een deelverzameling vormen van de totale verzameling grammaticakwesties. Dus blijkbaar zijn er ook niet saaie grammaticakwesties. Maar daar heeft de taalprof het dan weer niet over.

De Taalprof plagieert

Het hoge woord moet er maar eens uit: de taalprof zit gewoon de negentiende-eeuwse taalkundige literatuur te plagiëren. Misschien heeft hij het zelf niet eens in de gaten, maar de overeenkomsten zijn te opvallend om ze aan het toeval toe te schrijven. Weliswaar is de taaltechnologie nog niet zover dat de voorbeelden ondubbelzinnig kunnen worden opgespoord, maar wie kan lezen wat die negentiende-eeuwers allemaal schreven, moeten de overeenkomsten in het oog springen.

Neem nou bijvoorbeeld dit stukje over het betrekkelijk voornaamwoord. Dat lijkt bijna letterlijk overgeschreven van een artikeltje van Lambert te Winkel in het Taalkundig Magazijn uit 1853!

Verborgen boodschap in boekenweekgeschenk

Het boekenweekgeschenk Een tafel vol vlinders van Tim Krabbé lijkt op het eerste gezicht een naturalistische novelle, die niet veel blijk geeft van een optimistische levenshouding, maar aan de andere kant ook niet bol staat van moralisme en opvoedkundig verantwoorde inhoud.


Toch zit er een belangrijke boodschap in het verhaal verborgen. En die gaat ook nog eens over grammatica.


Wie het boekje nog niet gelezen heeft, moet dat misschien eerst even doen. In wat nu volgt staan sommige plotwendingen genoemd die belangrijk zijn voor de afloop van het verhaal. Als je die afloop nog niet wilt weten, lees dan niet verder.

Grammatica voor uilskuikens

Het was wel een handige zet van de UvA. Vlak vóór de boekenweek een persbericht over een onderzoek van UvA-wetenschapper Jelle Zuidema over de taal van vogels. Helaas werd het bericht in bijna alle media voorgesteld als een onderzoek naar de afwijkende zang van stadsmerels (wat het niet was), maar het was toch maar mooi exposure.


Waar ging het dan wel over? Tja, dat kwam ook niet erg helder in de berichtgeving tot uitdrukking. Neem bijvoorbeeld dit citaat "Toch zit er volgens Zuidema in de zang van sommige vogels een structuur van grammaticaregels. Die hebben echter geen enkele betekenis..." Een structuur van grammaticaregels? Wat is dat?

Zinsdelen op de rode lijst

Gisteren was er een lezer die naar aanleiding van de poll opmerkte dat haar favoriete zinsdeel eigenlijk het indirect object was. Meer in het bijzonder de ethische datief was voor haar 2 gymnasiumklas smullen geblazen.


Speciaal voor die 2 gymnasiumklas een bespreking van een zeldzame variant van het indirect object (dat in veel grammaticaboekjes onder het meewerkend voorwerp valt): het loos meewerkend voorwerp. Als er een rode lijst van zeldzame zinsdelen zou bestaan, zou dit zinsdeel daarop voorkomen.