tag:blogger.com,1999:blog-5485559302837797803.post8398561630590344773..comments2024-03-15T05:43:08.519-07:00Comments on Taalprof Plein: Moet dat nou?Taalprofhttp://www.blogger.com/profile/12667945176269041458noreply@blogger.comBlogger12125tag:blogger.com,1999:blog-5485559302837797803.post-91604154466694193472010-05-15T07:39:17.000-07:002010-05-15T07:39:17.000-07:00@Nicole: Ja dat is waar. Je hebt bijwoorden die pr...@Nicole: Ja dat is waar. Je hebt bijwoorden die precies dezelfde modaliteit kunnen weergeven als de hulpwerkwoorden, maar je hebt daarnaast allerlei subtiele modaliteiten die alleen door bijwoorden kunnen worden aangegeven.<br>Belangrijk om te beseffen is dat modaliteit om twee dimensies gaat: waarschijnlijkheid (hoe schat iemand het in?) en wenselijkheid (hoe wil iemand het?). Dat kun je combineren met ontkenning, je kunt variƫren met wie die inschatting maakt of wie het allemaal wil, of met de tijd, of met gradaties van wenselijkheid/waarschijnlijkheid. Veel van die modale bijwoorden zijn nog niet eens goed in kaart gebracht, dus heel eenvoudig is het niet.<br>taalprofhttp://taalprof.web-log.nlnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-5485559302837797803.post-63753386874343379012010-05-15T07:10:19.000-07:002010-05-15T07:10:19.000-07:00Maar naast werkwoorden als moeten, schijnen en lij...Maar naast werkwoorden als moeten, schijnen en lijken kunnen toch ook bijwoorden modaliteit bevatten? Voor een onderzoekscollege zoek ik een geschikte manier om modaliteit in teksten te kunnen markeren, maar door de bijwoorden loop ik een beetje vast. Wellicht tips?<br>Nicolenoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-5485559302837797803.post-91315510909602171462010-02-27T08:26:58.000-08:002010-02-27T08:26:58.000-08:00@Ann de Preter: ik denk het wel. In elk geval heb ...@Ann de Preter: ik denk het wel. In elk geval heb je soortgelijke gevallen in 'wat moet dat betekenen?' 'wat mag dat woord betekenen?' of het enigszins ouderwetse 'wat zal dat beduiden?' Het lijkt dus wel zeker dat het hier om een modaal werkwoord gaat.<br>Waarschijnlijkheid in combinatie met een vraag levert je (denk ik) een iets minder stellige vraag op omdat die waarschijnlijkheid ruimte biedt voor onzekerheid.<br>Taalprofhttp://Taalprof.web-log.nlnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-5485559302837797803.post-91736403198678466352010-02-27T02:54:27.000-08:002010-02-27T02:54:27.000-08:00Een leerling vroeg me deze week waarom we vragen &...Een leerling vroeg me deze week waarom we vragen 'Wat wil dit woord zeggen?', hoewel dit niets met vrije wil of wenselijkheid te maken heeft. Is dit dan die epistemische functie, nl. de waarschijnlijkheid van de betekenis van dit woord?<br>Ann De Preternoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-5485559302837797803.post-89868232259344309142009-09-03T08:03:38.000-07:002009-09-03T08:03:38.000-07:00@Sigrid: Ja, dit is een speciaal geval van modalit...@Sigrid: Ja, dit is een speciaal geval van modaliteit. Het gaat hier om "onwillekeurige lichaamsfuncties," waarover ik een aantal jaren zelfs ooit een apart taalkundig artikel gelezen heb (ik zal het eens opzoeken). In elk geval is de modaliteit afgeleid uit het aspect "noodzakelijkheid."<br>taalprofhttp://taalprof.web-log.nlnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-5485559302837797803.post-6487755922689796862009-09-03T07:36:29.000-07:002009-09-03T07:36:29.000-07:00Beste taalprof,Ben benieuwd hoe u aankijkt tegen d...Beste taalprof,<br>Ben benieuwd hoe u aankijkt tegen de modaliteit van moeten in een (kinder)zinnetje als "hij moet huilen". Of: "hij moet zo lachen".<br>Ik kom er zelf niet zo goed uit!<br>Sigridnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-5485559302837797803.post-27866740957538108422006-02-15T14:50:27.000-08:002006-02-15T14:50:27.000-08:00we hebben de punten nog niet terug.we hebben de punten nog niet terug.<br>tomhttp://taalkoeien.wordpress.comnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-5485559302837797803.post-18564352502623291622006-02-15T08:48:19.000-08:002006-02-15T08:48:19.000-08:00En? Rekende hij dat goed?En? Rekende hij dat goed?<br>taalprofnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-5485559302837797803.post-83524332177439685432006-02-15T08:26:55.000-08:002006-02-15T08:26:55.000-08:00Het was een examenvraag van Joop van der Horst. Hi...Het was een examenvraag van Joop van der Horst. Hij had 'er zijn vast wel plekjes waar je dingen kan doen die het daglicht niet mogen zien' gelezen in De Morgen van juli 2005. Zijn opmerking was 'dat er iets aan de hand was met die uitdrukking'. Ik heb ongeveer hetzelfde geantwoord als jij.<br>tomhttp://taalkoeien.wordpress.comnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-5485559302837797803.post-23625372499395207992006-02-15T06:00:04.000-08:002006-02-15T06:00:04.000-08:00O trouwens, nou zie ik het. Ik heb een paar voorbe...O trouwens, nou zie ik het. Ik heb een paar voorbeelden gegoogled. Maar is dat dan wel hetzelfde? Ik bedoel <em>het daglicht zien</em> staat gelijk met "ontstaan", dus met <em>niet mogen</em> zeg je dat er een onwenselijkheid is dat iets ontstaat.<br>Maar <em>het daglicht kunnen verdragen</em> is een uitdrukking die vrijwel alleen met <em>niet</em> voorkomt (negatief polair). Daar zit die betekenis van <em>kunnen</em> ("mogelijk zijn") natuurlijk wel in, maar het is nog maar de vraag of je die in zo'n uitdrukking kunt onderscheiden.<br>Wat wel ongeveer gelijk in betekenis is, is de uitdrukking <em>dat kan niet zo zijn</em> en <em>dat mag niet zo zijn</em>. Voor die gevallen gaat precies de redenering op uit mijn vorige reactie.<br>taalprofnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-5485559302837797803.post-35259206527451297332006-02-15T05:10:39.000-08:002006-02-15T05:10:39.000-08:00Nou, dat past precies in wat ik hier beweer. Kunne...Nou, dat past precies in wat ik hier beweer. <em>Kunnen</em> en <em>mogen</em> zijn allebei modale hulpwerkwoorden. De betekenis van beide is dat ze aangeven dat iets mogelijk is. De oorspronkelijke betekenis van <em>mogen</em> in het Nederlands is trouwens wat nu de betekenis is van <em>kunnen</em> (kijk maar naar zo'n woord als <em>mogelijk</em>).<br>In ieder geval, <em>kunnen</em> en <em>mogen</em> duiden allebei mogelijkheid aan (in combinatie met <em>niet</em> dus onmogelijkheid), maar <em>kunnen</em> is epistemisch (zeg maar "objectief mogelijk"), en <em>mogen</em> is deontisch (zeg maar "mogelijk afhankelijk van iemands wil"). Daarom associeer je <em>mogen</em> eerder met toestemming (en <em>niet mogen</em> dus met het ontbreken van toestemming).<br>Dat die twee woorden in elkaars vaarwater komen is niet zo vreemd.<br>In jouw voorbeeld gaat het echter ook om <em>zien</em> tegenover <em>verdragen</em>. Wie iets <em>ziet</em>, wil dat meestal zelf, terwijl <em>verdragen</em> op zijn minst de wil van iemand anders suggereert die je iets doet ondergaan. Door bij <em>zien mogen</em> te gebruiken, zou je ook suggereren dat er iemands wil bij betrokken is. Bij <em>verdragen</em> hoeft dat niet meer, omdat dat in de betekenis van het woord al zit opgesloten. Daar kun je dus rustig <em>kunnen</em> gebruiken.<br>Overigens vind ik het wel een opmerkelijke uitspraak, dat we tegenwoordig zouden zeggen <em>dat mag het daglicht niet zien</em>. Ik ben wel benieuwd op welke telling die uitspraak gebaseerd is. Ik ken het niet, en ik kan het ook nergens vinden.<br>taalprofnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-5485559302837797803.post-64097546515079831862006-02-15T01:12:03.000-08:002006-02-15T01:12:03.000-08:00Voor een examen moesten we onderzoeken waarom we t...Voor een examen moesten we onderzoeken waarom we tegenwoordig zeggen: dat mag het daglicht niet zien, terwijl het vroeger was: dat kan het daglicht niet verdragen. Wat is jouw idee daar over?<br>tomhttp://taalkoeien.wordpress.comnoreply@blogger.com