tag:blogger.com,1999:blog-5485559302837797803.post4187893979450887061..comments2024-03-15T05:43:08.519-07:00Comments on Taalprof Plein: Vragen 21Taalprofhttp://www.blogger.com/profile/12667945176269041458noreply@blogger.comBlogger81125tag:blogger.com,1999:blog-5485559302837797803.post-85416135693989598242022-05-31T09:47:03.735-07:002022-05-31T09:47:03.735-07:00Hartelijk dank voor de verduidelijking!Hartelijk dank voor de verduidelijking!Glendanoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-5485559302837797803.post-48066095112236638382022-05-30T01:12:02.791-07:002022-05-30T01:12:02.791-07:00Beide zinnen bevatten een nevenschikking. Bij neve...Beide zinnen bevatten een nevenschikking. Bij nevenschikking is het vrijwel altijd mogelijk om te veronderstellen dat er sprake is van samentrekking. Zo kun je bij 'We hebben veel gegeten en gedronken' argumenteren dat het een samentrekking is van 'We hebben veel gegeten en we hebben veel gedronken', maar je kunt ook stellen dat 'gegeten en gedronken' een nevenschikking van gelijke delen is. Een extra argument zou je nog uit de betekenis kunnen halen: als het eten en drinken bij verschillende gelegenheden bedoeld is (we hebben in totaal veel geconsumeerd, maar we aten veel en we dronken veel), dan zou je zeggen dat het een samentrekking is. Als het eten en drinken onderdeel was van bijvoorbeeld een maaltijd, lijkt de analyse als gewone nevenschikking waarschijnlijker. <br /><br />In de tweede zin lijken de twee delen ('twaalf' en 'te klein voor haar leeftijd') ongelijke delen, maar ze zijn beide naamwoordelijk deel van het gezegde. Hier is het betekenisverschil tussen de twee analyses echter veel kleiner. Peter-Arno Coppenhttps://www.blogger.com/profile/08349973850965523242noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-5485559302837797803.post-75243287688272288042022-05-26T02:29:06.979-07:002022-05-26T02:29:06.979-07:00Beste taalprof
Zou ik u twee vragen mogen stellen ...Beste taalprof<br />Zou ik u twee vragen mogen stellen over enkelvoudige en samengestelde zinnen? <br />'We hebben veel gegeten en gedronken.' Is dit een enkelvoudige of samengestelde zin?<br />'Mina is twaalf en te klein voor haar leeftijd. 'Is dit een enkelvoudige of samengestelde zin?<br />Alvast bedankt voor uw antwoord. Glendanoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-5485559302837797803.post-7803642209220602312008-08-04T04:45:16.000-07:002008-08-04T04:45:16.000-07:00@Anniek: een onbepaald voornaamwoord is altijd der...@Anniek: een onbepaald voornaamwoord is altijd derde persoon. Bij 'niemand', 'iedereen', 'alles', 'niets' is de vervoeging van het werkwoord hetzelfde als bij het woordje 'hij' (of 'het', of aanwijzende voornaamwoorden als 'dit' of 'dat').<br>Je kunt het goed zien aan de vervoeging van het werkwoord 'zijn'. Net zoals het is 'hij is', zo is het ook 'niemand, iedereen, niets, alles is'.<br>In jouw voorbeeld is het onderwerp van de zin trouwens niet het woordje 'niemand', maar het woordje 'die'. In 'Niemand die het waardeert' is 'die het waardeert' een bijvoeglijke bijzin bij 'niemand'. Om een volledige zin te maken zou je iets kunnen doen als 'Er is niemand die het waardeert'. Dan is 'niemand die het waardeert' het onderwerp van 'is' (derde persoon), en 'die' is het onderwerp van 'waardeert' (dat is dus met de 't' van de derde persoon enkelvoud).<br>Jouw voorbeeld is wel problematisch als de bijzin hoort bij het woordje 'ik': 'ik, die het heel erg waardeer(t), dank je hartelijk.' Hier is 'ik' onderwerp van 'dank', en 'die' weer onderwerp van 'waardeer(t)'. Maar omdat 'die' verwijst naar 'ik' (en daardoor iets van die betekenis overneemt), wordt het onduidelijk welke werkwoordsvorm je nu moet gebruiken. De meeste taaladviseurs bevelen hier toch derde persoon aan: 'ik, die het heel erg waardeert, dank je hartelijk.'<br>taalprofhttp://taalprof.web-log.nlnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-5485559302837797803.post-81928851462801980882008-08-04T04:33:48.000-07:002008-08-04T04:33:48.000-07:00Beste taalprof,Ik vraag mij af hoe je werkwoorden ...Beste taalprof,<br>Ik vraag mij af hoe je werkwoorden moet vervoegen dus (d/t's) wanneer er sprake is van een onbepaald voornaamwoord als: niemand, iedereen, alles, niets?<br>Niemand die het waardeer(d) of waardeer(t)?<br>Alvast vriendelijk bedankt voor uw antwoord<br>Annieknoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-5485559302837797803.post-12348313060609808052008-08-02T04:40:45.000-07:002008-08-02T04:40:45.000-07:00@Moos: de taalprof is geen specialist op het gebie...@Moos: de taalprof is geen specialist op het gebied van de spelling. Voor de spelling is dé autoriteit woordenlijst.org, een integrale online versie van het Groene Boekje en de bijbehorende Leidraad bij de spellingregels.<br>Voor jouw vraag is denk ik de volgende pagina van belang: http://woordenlijst.org/leidraad/6/6/<br>Ik denk dat 'pijl-en-boogbal' hetzelfde in elkaar zit als 'kat-en-muisspelletje'. Grammaticaal gezien heb je hier een woordgroep ('pijl en boog'), die als deel van een samenstelling wordt gebruikt. Samenstellingen schrijf je zo mogelijk aan elkaar (vandaar het ontbreken van een streepje tussen 'pijl-en-boog' en 'bal'), en met koppeltekens geef je aan dat je een hele woordgroep als deel van een woord wil gebruiken (vandaar de streepjes tussen 'pijl' en 'en' en 'en' en 'boog'). Zo, dat vond ik een mooie zin met vijf keer 'en' achter elkaar. Het kan altijd beter, maar deze rolde er spontaan uit.<br>taalprofhttp://taalprof.web-log.nlnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-5485559302837797803.post-54750571583758649122008-08-01T04:20:55.000-07:002008-08-01T04:20:55.000-07:00Beste taalprof,Stel, je wil in een voetbalgerelate...Beste taalprof,<br>Stel, je wil in een voetbalgerelateerde context over een "pijl-en-boog-bal" spreken, hoe zou je "pijl-en-boog-bal" dan schrijven?<br>Alvast bedankt,<br>Moosnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-5485559302837797803.post-83281864962075639892008-07-31T03:28:05.000-07:002008-07-31T03:28:05.000-07:00@De Bakker: dat is niet echt een grammaticale vraa...@De Bakker: dat is niet echt een grammaticale vraag. De taalprof is niet echt deskundig op het gebied van woordbetekenis: daarvoor kun je het beste een goed woordenboek raadplegen.<br>Grammaticaal is er het volgende over te zeggen: een spreekwoord is in ieder geval altijd een hele zin (meestal met een levenswijsheid erin). Een uitdrukking of een gezegde bevat niet noodzakelijk een levenswijsheid (het kan ook om een figuurlijke betekenis gaan), en ze kunnen ook bestaan uit alleen een zinsdeel of een combinatie van zinsdelen. In die betekenis verschillen 'uitdrukking' en 'gezegde' niet zo heel veel.<br>De term 'gezegde' is daarnaast ook een grammaticale term voor het zinsdeel waarvan het werkwoord de kern vormt.<br>taalprofhttp://taalprof.web-log.nlnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-5485559302837797803.post-36413048318530818482008-07-30T10:53:17.000-07:002008-07-30T10:53:17.000-07:00Beste prof,Wat is het verschil tussen een spreekwo...Beste prof,<br>Wat is het verschil tussen een spreekwoord, gezegde of uitdrukking?<br>M.v.g.<br>Vincent<br>De Bakkernoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-5485559302837797803.post-62839593126136897182008-07-30T06:53:17.000-07:002008-07-30T06:53:17.000-07:00@Vorkbaard: als de zalf jou kan helpen de huid te ...@Vorkbaard: als de zalf jou kan helpen de huid te genezen, kun je in die betekenis dan ook 'jou' weglaten, net zoals je van 'Die bril helpt jou de krant te lezen' kunt maken 'Die bril helpt de krant te lezen'? Of vind jij dat laatste ook niet kunnen?<br>taalprofhttp://taalprof.web-log.nlnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-5485559302837797803.post-53849523050164114172008-07-30T02:37:13.000-07:002008-07-30T02:37:13.000-07:00Dat lijkt me geen probleem.Dat lijkt me geen probleem.<br>Vorkbaardhttp://www.vorkbaard.nlnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-5485559302837797803.post-6249670077526690212008-07-29T15:58:42.000-07:002008-07-29T15:58:42.000-07:00@Vorkbaard: kan de zalf ook jou helpen de huid te ...@Vorkbaard: kan de zalf ook jou helpen de huid te genezen/herstellen?<br>taalprofnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-5485559302837797803.post-11911177344302125632008-07-29T11:30:11.000-07:002008-07-29T11:30:11.000-07:00Nee, wat dat betreft vind ik herstellen en genezen...Nee, wat dat betreft vind ik herstellen en genezen eenzelfde soort werkwoord. Maar als de zalf helpt de huid te genezen, geneest de huid zich voor een groter gedeelte zélf... zich herstellen dus. De huid geneest zichzelf en de zalf herstelt de irritatie.<br>Trouwens wel een geweldig woord, zeugma :D<br>Vorkbaardhttp://www.vorkbaard.nlnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-5485559302837797803.post-66500315186660321052008-07-29T07:35:39.000-07:002008-07-29T07:35:39.000-07:00@Vorkbaard: ik denk dat 'herstellen' een z...@Vorkbaard: ik denk dat 'herstellen' een zogeheten "veranderingswerkwoord" is, net zoals 'bevriezen' of 'smelten'. Je kunt zeggen: 'de kaas smelt' of 'ik smelt de kaas'. Zo kun je ook zeggen 'de huid herstelt' en 'de zalf herstelt de huid'. Zo ook bij 'genezen': 'de blaren genezen' of 'de zalf geneest de blaren'.<br>Jij lijkt van mening dat 'herstellen' en 'genezen' in dat opzicht verschillend zijn. Klopt dat?<br>taalprofhttp://taalprof.web-log.nlnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-5485559302837797803.post-14587066490076861712008-07-29T05:34:23.000-07:002008-07-29T05:34:23.000-07:00Taalp, nog even over de zinkzalf en de geïrriteerd...Taalp, nog even over de zinkzalf en de geïrriteerde huid. Ik wil er niet over door blijven zaniken hoor; ik heb er geen belang bij ;)<br>Het ging om deze zin: "Zinkzalf helpt een geïrriteerde huid voorkomen en herstellen".<br>'Voorkomen' wordt door de zinkzalf gedaan en 'herstellen' door de geïrriteerde huid.<br>In je voorbeeldzin "Deze zalf helpt blaren voorkomen en genezen" worden 'voorkomen' en 'genezen' beide door de zalf gedaan en niet door de blaren.<br>Je zou kunnen aandragen dat 'herstellen' door de zinkzalf wordt gedaan, maar dan toch alleen in mindere mate: "Zinkzalf HELPT" er namelijk slechts bij.<br>Vorkbaardhttp://www.vorkbaard.nlnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-5485559302837797803.post-28640427695080321972008-07-28T04:20:03.000-07:002008-07-28T04:20:03.000-07:00@Joeri: het werkwoord 'spreken' kan een li...@Joeri: het werkwoord 'spreken' kan een lijdend voorwerp hebben, zoals in 'de waarheid spreken', 'een woordje spreken', 'een taal spreken'. Ook in 'iemand spreken' wordt 'iemand' meestal als lijdend voorwerp beschouwd.<br>Bij het werkwoord 'praten' is een lijdend voorwerp ongebruikelijker. Je zult het bijvoorbeeld niet gauw hebben over 'een taal praten'. Toch is in een zin als 'Praat geen onzin' het zinsdeel 'geen onzin' wel degelijk lijdend voorwerp.<br>'Praten' met lijdend voorwerp wordt wel in de woordenboeken vermeld, maar het is een beetje marginaal (Van Dale zegt erbij dat het "vooral als gerucht" gebruikt wordt, maar dat lijkt me aanvechtbaar).<br>Ik moet eerlijk zeggen dat ik 'praten' met een specifieke taalnaam als lijdend voorwerp (zoals in jouw voorbeelden) niet zo heel gek vind klinken. Vooral in een gebiedende wijs ('Praat toch gewoon Nederlands!') komt naar mijn gevoel het informelere 'praten' beter tot zijn recht dan het formele 'spreken'.<br>Beide werkwoorden, 'spreken' en 'praten', lijken me overwegend zonder lijdend voorwerp voor te komen. Voor 'praten' geldt dat nog meer dan voor 'spreken'. Ik denk dat het dat is wat jij op die voorbeelden tegen hebt. Het lijkt mij dat de twee vormen naast elkaar een duidelijke functie kunnen hebben: 'praten' is dan de informelere vorm, en 'spreken' de neutrale of formelere vorm.<br>taalprofhttp://taalprof.web-log.nlnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-5485559302837797803.post-10582208346855388182008-07-28T03:57:18.000-07:002008-07-28T03:57:18.000-07:00Excuus, olgens moet natuurlijk Volgens zijn en an ...Excuus, olgens moet natuurlijk Volgens zijn en an (3de regel van onderen) in.<br>Joerinoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-5485559302837797803.post-73262821028723925412008-07-28T03:42:59.000-07:002008-07-28T03:42:59.000-07:00Beste taalprof,olgens mij is er iets mis met zinne...Beste taalprof,<br>olgens mij is er iets mis met zinnen als: iedereen praat hier Engels; thuis praat hij alleen maar Turks; zij praten geen Nederlands met elkaar.<br>Je hoort het vaak, ook van sterke taalgebruikers als Ronald Plasterk (gisteravond nog in Zomergasten), maar voor mijn gevoel moet praten an alle hierboven genoemde gevallen vervangen worden door spreken. Is er een onderbouwing voor mijn gevoel of praat ik onzin?<br>Joerinoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-5485559302837797803.post-40271273197198037192008-07-25T09:01:43.000-07:002008-07-25T09:01:43.000-07:00@kevin: in deze gevallen kan "mislukt" v...@kevin: in deze gevallen kan "mislukt" volgens mij best betrekking hebben op het beoogde resultaat, dat niet bereikt is. "Een mislukt schot" kan een schot zijn dat technisch niet goed is uitgevoerd, maar het meest waarschijnlijk is een interpretatie waarbij de bedoeling die de schutter in gedachten had, niet is uitgekomen.<br>taalprofhttp://taalprof.web-log.nlnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-5485559302837797803.post-37766042004493239102008-07-25T07:01:16.000-07:002008-07-25T07:01:16.000-07:00Gisteren had ik een discussie over de woorden &quo...Gisteren had ik een discussie over de woorden "mislukte poging". De discussie ging over of dat eigenlijk wel logisch is. De poging zelf is het proberen, dus als de poging mislukt zou dat willen zeggen dat er niet goed is geprobeerd. Maar dat is doorgaans niet wat men bedoelt met een mislukte poging. Hier waren we het in meer of mindere mate over eens, het probleem was uit te vinden wat er dan precies wel mislukt. Dit gaat niet echt over grammatica, maar heeft iemand hier een idee wat dan wel een logisch alternatief is?<br>kevinnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-5485559302837797803.post-53930746183711941432008-07-20T13:24:29.000-07:002008-07-20T13:24:29.000-07:00@Vorkbaard: ik denk dat je de term "zeugma&qu...@Vorkbaard: ik denk dat je de term "zeugma" bedoelt, een onevenwichtige samentrekking. Het klassieke voorbeeld is 'Hier zet men koffie en over de Zaan'.<br>In dit geval is die onevenwichtigheid trouwens alleen schijnbaar, omdat je de neiging hebt om het samengetrokken 'de geïrriteerde huid' ook als dezelfde huid te interpreteren. Die kan niet tegelijkertijd niet en wel geïrriteerd zijn.<br>Voor die interpretatie is grammaticaal echter geen noodzakelijke reden. Hoe vind je de variant: 'Deze zalf helpt blaren voorkomen en genezen'?<br>taalprofhttp://taalprof.web-log.nlnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-5485559302837797803.post-17156596294905526812008-07-20T07:35:14.000-07:002008-07-20T07:35:14.000-07:00Taalprof, op de onderkant van het potje zinkzalf l...Taalprof, op de onderkant van het potje zinkzalf lees ik: "Zinkzalf helpt een geïrriteerde huid voorkomen en herstellen". Hier klopt iets niet, en ik weet dat mijn leraar Nederlands een ander voorbeeld had: "Hij stopte zijn verhaal en zijn pijp".<br>Hoe heet een dergelijke (al dan niet opzettelijke) grammaticale fout ook alweer?<br>Vorkbaardhttp://www.vorkbaard.nlnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-5485559302837797803.post-11321516591396821152008-07-15T03:25:40.000-07:002008-07-15T03:25:40.000-07:00@Maurice Dumont: met het voorbeeld 'de boot is...@Maurice Dumont: met het voorbeeld 'de boot is van hout,' en je opmerking over 'het boek is van mij' raak je precies het probleem van de parafrase als enige criterium. Daarom zou ik bepleiten om te proberen uit te leggen waar het echt om gaat: 'houten' is predicatief en 'mijn' niet echt. Of misschien meer precies: 'mijn' is behalve predicatief ook "determinatief": het wijst aan (het determineert) welk boek je bedoelt. En 'houten' doet dat in zijn eentje niet.<br>Die parafrase is dus een gevaarlijk criterium, omdat hij het risico met zich meebrengt dat hij alleen als ezelsbruggetje wordt toegepast. En ezelsbruggetjes leiden misschien wel tot goede antwoorden, maar het grammatica-onderwijs heeft niet de goede antwoorden als einddoel.<br>taalprofhttp://taalprof.web-log.nlnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-5485559302837797803.post-62980612606928872162008-07-14T10:38:16.000-07:002008-07-14T10:38:16.000-07:00Dank voor uw reactie.Telwoorden vind ik ook inderd...Dank voor uw reactie.<br>Telwoorden vind ik ook inderdaad duidelijk geen bijvoeglijke bepalingen.<br>Wat uw laatste alinea betreft: mag/kun je niet gewoon zeggen: "De boot is van hout."? Of is 'van hout' dan geen NwDeel?<br>Wel zou je daardoor misschien weer verwarring kunnen krijgen rondom bezittelijke vnw. Je kunt immers 'mijn boek' ook vervangen door "Het boek is van mij."<br>Ik ga de rest van uw verhaal nog even goed op mij in laten werken.<br>Maurice Dumontnoreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-5485559302837797803.post-58970482270117755472008-07-14T08:53:01.000-07:002008-07-14T08:53:01.000-07:00@Maurice Dumont: Er zit iets circulairs in je oplo...@Maurice Dumont: Er zit iets circulairs in je oplossing: je wilt het verschil tussen bijwoordelijk en bijvoeglijk koppelen aan de definitie van de bijvoeglijke bepaling. Dus om uit te maken of een bijvoeglijk naamwoord bijvoeglijk of bijwoordelijk gebruikt is moet je uitmaken of het een bijvoeglijke bepaling is of niet. Maar daarbij heb je in jouw uitleg de beslissing nodig of het bijvoeglijk naamwoord is. En dat is het alleen als het bijvoeglijk gebruikt is. Bovendien is in jouw oplossing nog niet uitgelegd waarom 'blauw' een bijvoeglijk naamwoord is en 'twee' een telwoord.<br>Ik snap overigens het dilemma wel. Je wilt niet de indruk van willekeur wekken, maar ook niet verzanden in haarkloverijen.<br>Ik denk dat je het beste zo dicht mogelijk kunt blijven bij de essentie van de bijvoeglijke bepaling. En die essentie is, dat de bijvoeglijke bepaling een predicaat is bij een zelfstandig naamwoord (of zelfstandig voornaamwoord). Nou snap ik wel dat de term "predicaat" niet in de gangbare grammaticamethodes staat, maar je zou kunnen overwegen om te wijzen op het verband met het naamwoordelijk gezegde. Heb je het over 'mijn drie nieuwe cd's van Amy Winehouse', dan kun je daaruit afleiden dat de cd's 'nieuw zijn', dat ze 'van Amy Winehouse zijn', maar niet dat ze '*drie zijn' en ook niet dat ze '*mijn zijn'.<br>De bepalingen 'mijn' en 'drie' zijn dus duidelijk van een heel andere soort dan 'nieuw' en 'van Amy Winehouse'. Waarom? Omdat 'mijn' niet zomaar een eigenschap noemt van die cd's, maar ze identificeert in de context (het woord wijst aan welke cd's je bedoelt). En 'drie' noemt ook geen eigenschap van die cd's, maar alleen het aantal.<br>Dat laatste kun je mooi uitleggen met een Engels grapje van iemand aan wie gevraagd werd welke eigenschap hij het meeste waardeerde in zijn vrienden. Het antwoord was: "That they are few". De grap is dat hier 'few' gebruikt is als bijvoeglijk naamwoord, terwijl het eigenlijk een telwoord is. Daardoor krijg je een heel vreemd effect.<br>De enige bijvoeglijke bepalingen waarvan je geen variant in een naamwoordelijk gezegde kunt maken, zijn de stoffelijk bijvoeglijke naamwoorden. Je kunt niet zeggen 'de boot is houten'. Toch is het denk ik wel aannemelijk te maken dat 'houten' in 'de houten boot' een eigenschap van de boot noemt, en daarom predicatief is.<br>taalprofhttp://taalprof.web-log.nlnoreply@blogger.com